Thánh Tiến Sĩ thứ 38 là ai?

“Sống là thay đổi. Hoàn thiện là thay đổi thường xuyên”.

 

Lời mở đầu của bài viết là lời của thánh tiến sĩ thứ 38. Nhưng ngài là ai vậy? Đó là một vị thánh khá đặc biệt đến từ nước Anh. Ta đọc lại lời giảng của ngài trong thánh lễ mừng kính các thánh vào năm 1832:

 

“Chắc chắn ngay cả toàn thế giới cũng không thể chứa hết những ghi chép về tình yêu của Chúa, và lịch sử của tất cả các thánh nhân là các ‘đám mây nhân chứng đức tin’ (Dt 12,1), mà chúng ta cử hành trong thánh lễ hôm nay. Tài sản và gia đình của Thiên Chúa được nhân lên dồi dào trong mọi thời đại. Hôm nay, chúng ta tập hợp tất cả các thánh nhân lại với nhau; trong ký ức ngắn ngủi của một giờ đồng hồ chúng ta tập hợp tất cả những việc làm tốt lành nhất, những cuộc sống thánh thiện nhất, những công việc cao cả nhất, những đau khổ quý giá nhất mà mặt trời từng thấy” (John Henry Newman. Predigten II, 32, Schwabenverlag, Stuttgart 1950, 432).

 

Đó là lời thánh John Henry Newman. Vào ngày 31.7.2025 Đức Thánh Cha Lêô XIV đã phê chuẩn quyết định tuyên bố Thánh John Henry Newman, một cựu linh mục Anh giáo sống vào thế kỷ XIX đã cải đạo sang Công giáo, trở thành thánh Tiến sĩ. Và ngày 01.11.2025 này, Đức Thánh Cha Lêô XIV chính thức công bố ngài là vị thánh tiến sĩ thứ 38 của Hội Thánh.

 

Chúng ta cùng tìm hiểu dung mạo của vị thánh tiến sĩ mới, John Henry Newman.

 

John Henry Newman sinh tại Luân Đôn ngày 21 tháng 2 năm 1801, là anh cả trong gia đình có 6 anh em. Thân phụ người là chủ ngân hàng, và thân mẫu thuộc dòng dõi Huguenot. Được gửi học trong một trường có nền giáo dục cao tại Luân đôn, Newman chịu ảnh hưởng của một mục sư tin lành Calvin và năm 1816 theo Tin Lành. Năm sau đó anh gia nhập đại học Oxford, và năm 1824 trở thành phó tế tin lành. Năm 1828 mục sư Newman được chỉ định trông coi giáo xứ đại học St. Mary, đồng thời theo học triết và thần học tại đại học Oxford. Chính trong thời gian này mục sư thành lập “Phong trào Oxford” để chống lại chủ thuyết duy tự do tôn giáo đang lan mạnh trong các môi trường đại học lúc bấy giờ.

 

“Chuyến đi Ý năm 1832 đã đào sâu hơn sự tìm kiếm nội tâm của ngài. Ngài mang trong lòng một khát khao được biết đến chiều sâu của Chúa, “Ánh sáng nhân từ” của Người, điều đối với ngài cũng là ánh sáng của Chân lý – chân lý về Chúa Kitô, bản chất đích thực của Giáo hội, và truyền thống của những thế kỷ đầu, khi các Giáo phụ nói với một Giáo hội vẫn còn chưa bị chia rẽ” (Theo Vatican News. Ngày 01.8.2025).

 

Giữa các năm 1833-1841 Newman cùng với các bạn của phong trào cho phổ biến 90 bài khảo luận liên quan tới tình hình của Giáo hội Anh giáo cũng như nhiều vấn đề của Kitô giáo nói chung. Trong bài khảo luận cuối cùng mục sư Newman đề nghị một kiểu giải thích “30 khoản về tôn giáo” phù hợp với giáo lý công giáo của Công đồng chung Trento. Lập tức mục sư bị đại học Oxford và 42 Giám mục Anh giáo kết án.

 

Sau biến cố đó, mục sư Newman từ chức cha sở đại học, và năm 1842 rút lui về Littlemore, và bắt đầu viết tác phẩm “Sự phát triển của giáo lý Kitô”, nghiên cứu nguồn gốc Kitô giáo. Tác phẩm được in năm 1845, trong đó mục sư Newman kết luận rằng Giáo hội Công giáo ở bên phía có lý.

 

Ngày mùng 9 tháng 10 cùng năm 1845, mục sư được Linh mục Domenico Barberi, dòng Khổ Nạn, tiếp nhận vào Giáo hội Công giáo. Sau này ngài viết về khoảnh khắc đó: “Giống như việc cập bến sau một vùng biển động; và niềm hạnh phúc của tôi về điều đó vẫn còn mãi cho đến ngày nay” (Theo Vatican News. Ngày 01.8.2025). Sau đó, Newman rời Oxford để về sống tại Birmingham. Sau một thời gian suy tư, Newman xin gia nhập dòng Thánh Philippo Neri, và năm 1847 được thụ phong linh mục Công giáo tại Roma.

 

Sau đó, cha Newman thành lập tại Edgbaston gần Birmingham và tại Luân Đôn hai cộng đoàn đầu tiên của dòng thánh Philippo Neri bên Anh quốc. Năm 1851 các Giám mục Công giáo Anh chỉ định cha Newman làm viện trưởng đại học Công giáo mới thành lập tại Dublin, thủ đô Ailen. Cha đã giữ chức vụ này giữa các năm 1854-1858. Sau đó cha trở về Anh quốc để nghiên cứu và làm việc mục vụ.

 

Năm 1879, lúc cha Newman được 80 tuổi, Đức Leo XIII vinh thăng ngài làm Hồng Y.  Khẩu hiệu hồng y của ngài nói lên con người của ngài: Trái tim nói với trái tim (cor ad cor loquitur). Trong diễn văn nhận tước Hồng Y, Đức Hồng Y Newman mạnh mẽ lên án chủ thuyết duy tương đối và duy tự do trong lãnh vực tôn giáo, và người định nghĩa đó là “một tai ương lớn”, “một lầm lạc đang lan tràn như một bẫy sập chết người trên toàn thế giới”.

 

Đức Hồng Y John Henry Newman tiếp tục viết lách cho tới năm 1885. Giáng Sinh năm 1889 người cử hành thánh lễ cuối cùng, và qua đời năm 1890 tại Edgbaston, Birmingham. Trên mộ, ngài yêu cầu chỉ khắc tên mình và một câu ngắn gọn tóm tắt chặng đường phi thường của 89 năm cuộc đời: “Ex umbris et imaginibus in Veritatem – Từ bóng tối và hình ảnh đến Chân lý”.

 

Là thần học gia và triết gia lỗi lạc, Đức Hồng Y Newman được coi là một trong các nhà văn và là người bênh vực đức tin nổi tiếng nhất trong lịch sử Anh quốc. Vì sự độc đáo trong tư tưởng thần học và triết học, người được coi là một trong các “người cha không có mặt” của Công đồng chung Vatican II.

 

Ngoài ra, Thánh Giáo Hoàng Phaolô VI nói như sau: “Newman, Giáo phụ của thế kỷ sắp đến!” Một câu được bà giáo sư Pascale Vincette Học viện Bernardins (Paris) trích trong lời giới thiệu chân phước hồng y John Henry Newman (1801-1890) viết cho độc giả Zenit nhân ngày Vatican công nhận một phép lạ thứ nhì, mở đường cho việc tuyên thánh cho Newman. Bà nhấn mạnh đến sự kiên trì của Đức Hồng y Newman về chỗ đứng của giáo dân trong Giáo hội và vai trò của ngài trong Công đồng Vatican II.

 

Cha Michael Paul Gallagher trong tác phẩm Bản Đồ Đức Tin đã viết về thánh John Henry Newman như sau: “Từ lúc còn sinh thời, Đức Hồng Y Newman đã được xem là một trong những người khổng lồ của thời đại mình. Nhưng những lời vinh danh vào năm 1890 cũng công nhận ngài là một nhân vật tâm linh vĩ đại, người mang lại minh triết mới cho chất vấn về sự dấn thân lòng đạo. Chẳng hạn như một bài bình luận rộng rãi đến ngạc nhiên của tờ Người suy nghĩ tự do (Freethinker), một tạp chí định kỳ của người vô thần:

 

“Newman là văn phong trong sáng nhất và là thần học gia vĩ đại nhất của ngôn ngữ của chúng ta. Tài hùng biện hoàn hảo của ngài đã thu hút được cả những người đối lập khó tính nhất… một người vô thần triệt để nhất hẳn sẽ hối tiếc vì đã phải bất đồng với ngài… Chúng ta tự nói với nhau, “Đây còn hơn cả người Công giáo, hơn cả thần học gia, đây là người có đời sống nội tâm mãnh liệt, một trong số ít những người hiểu được tâm hồn nhân loại, một người đã lần theo được các dấu vết vi tế nhất trong tâm hồn con người, giúp cho độc giả hiểu được chính bản thân mình”.

 

Đức Biển Đức XVI tuyên phong chân phước cho ngài vào ngày 19.9.2010, và Đức Phanxicô tuyên ngài lên hàng hiển thánh vào ngày 13.10.2019.

 

John Henry Newman là vị thánh tiến sĩ thứ 38 có tất cả mọi tiêu chuẩn để trở thành vị thánh “hợp thời” nhất của thời buổi chúng ta. Vô số tài năng đáng kinh ngạc cũng như các nét đặc biệt nhân cách của ngài, đã làm cho ngài trở thành vị thánh không tử đạo người Anh đầu tiên, được phong thánh từ 500 năm nay, một gương mẫu thiêng liêng ngoại hạng cho thời buổi chúng ta.

 

Linh mục Juan Rodrigo Vélez, chuyên gia nghiên cứu về cuộc đời và tư tưởng của Thánh Newman, nhấn mạnh rằng Thánh Newman “trước hết, là một vị thánh nói với chúng ta về sự thánh thiện cho mọi người”, bởi vì ngài đã dạy, đặc biệt là với giáo dân, rằng “họ được mời gọi nên thánh, như Thánh Giusemaría Escrivá, Thánh Gioan Phaolô II và nhiều vị thánh khác”.

 

Do đó, cha bày tỏ niềm vui và lòng biết ơn trước quyết định của Đức Thánh Cha Lêô: “Đây là ngày tạ ơn Thiên Chúa và cũng là dịp để chúng ta nghiêm túc hơn trong việc học hỏi đức tin và Giáo lý”, bởi Thánh Newman đã “cho thấy tầm quan trọng của việc học hỏi Kinh Thánh và giáo huấn của Hội Thánh”.

 

Ngoài ra, theo cha Vélez, có những lý do khiến Đức Thánh Cha chính thức tuyên phong Thánh Newman là Tiến sĩ Hội Thánh. Một trong những lý do có thể là:

 

“Hội Thánh có những giáo huấn tuyệt vời, nhưng cần có những nhà thần học và giáo sư để giảng dạy đức tin (…). Việc loan báo Tin Mừng đòi hỏi phải trình bày đức tin, và đó chính là điều Thánh Newman đã thực hiện”. Cha Vélez cũng nói thêm: “Việc trao tặng danh hiệu này sẽ giúp ích cho Hội Thánh và công cuộc loan báo Tin Mừng tại Anh quốc, nhưng cũng cả ở những quốc gia nói tiếng Tây Ban Nha”.

 

Cha Vélez khuyến khích đọc các tác phẩm của Thánh Newman, vì “ngài còn rất nhiều điều muốn nói với chúng ta” (Di sản sống động của thánh John Henry Newman. Vatican News 20.8.2025).

 

Thay lời kết, ta cùng đọc một vài tâm tình của vị thánh tiến sĩ mới nhất của Hội Thánh cùng lời cầu nguyện nổi tiếng nhất của ngài:

“Hãy trỗi dậy, hỡi linh hồn yếu đuối của tôi, hãy can đảm lên; hãy nắm bắt khoảnh khắc ngắn ngủi này, nơi sự sống và ý thức vẫn còn ở bên bạn. Hãy chuẩn bị đón Chúa! Khi cơn bão kinh hoàng khủng khiếp này dần lắng xuống, và trước khi sự hủy diệt lại giáng xuống trên ta, hãy sử dụng thời gian cho thật tốt!” (Der Traum des Gerontius. S.7).

 

“Những con đường dẫn đến sự hoàn thiện rất khác nhau; những phương thuốc mà mỗi tâm hồn cần cũng không hề giống nhau. Chúa thường dẫn chúng ta đi trên những con đường lạ lẫm; chúng ta biết Ngài muốn chúng ta hạnh phúc; nhưng hạnh phúc của chúng ta là gì và con đường nào dẫn đến đó, chúng ta không biết. Chúng ta mù quáng; khi tự mình chúng ta sẽ lạc lối; chúng ta phải phó thác mọi sự cho Chúa”. (John Henry Newman, Betrachtungen und Gebete. Leselicht: Paul Bernhard Wodrazka. Be&Be – Verlag Heiligkreuz 2022. S.58).

 

“Khi cái nóng, cơn sốt, tiếng ồn của buổi trưa kết thúc, khi ánh sáng nhạt dần và cảnh vật gợi lên nỗi khao khát, khi bóng tối kéo dài và thế giới bận rộn trở nên yên lặng – thì lúc đó chúng ta cần quay lưng lại với mọi loại bóng tối: bóng tối của giác quan, bóng tối của sự đúng sai và tranh luận, những bóng tối làm tổn hại trí tưởng tượng và cảm nhận của chúng ta.

Cần phải thấu hiểu những rối loạn của thế giới này và chỉ hướng đến điều quan trọng nhất đối với chúng ta, như tiên tri Mikha nói:

‘Hỡi người, bạn đã được nói cho hay điều nào là tốt,
điều nào ĐỨC CHÚA đòi hỏi bạn:
đó chính là thực thi công bình, quý yêu nhân nghĩa
và khiêm nhường bước đi với Thiên Chúa của bạn’ (Mk 6,8)”.

(John Henry Newman. Dem Licht folgen. Jahreslesebuch. Patris Verlag. Vallendar 2011. S.209).

 

“Ước gì mỗi mùa Giáng Sinh mới lại tới, thời điểm mà biến cố Chúa đã mặc lấy thân phận của một em bé vì ích lợi chúng ta được sống động lại, giúp cho chúng ta ngày càng giống Chúa hơn: sống giản dị và khiêm nhường hơn, thánh thiện và yêu thương hơn, tận tụy và hạnh phúc hơn, trên hết là tràn đầy Chúa hơn”. (John Henry Newman. Dem Licht folgen. Jahreslesebuch. Patris Verlag. Vallendar 2011. S.237).

 

Để kết, mời bạn cùng tôi cầu nguyện với lời nguyện cũng là bài thơ nổi tiếng nhất của thánh John Henry Newman với tựa đề “Lead, Kindly Light – Ôi Ánh Sáng dịu dàng xin dẫn lối”:

 

“Ôi Ánh Sáng dịu dàng,

xin hãy dẫn bước,

xin hãy dẫn bước con trong vòng xoay của đêm tối.

Đêm đen đã xuống thật sâu, và quê hương còn xa xôi lắm,

xin hãy dẫn bước con!

Xin hãy che chở bước chân con.

Con không muốn đốt thời gian

để đi nhanh qua đoạn đường thật dài,

mỗi bước chân là đủ cho con rồi.

Lạy Chúa, trước đây con không ý thức cầu xin Chúa,

giờ đây con ý thức và con xin Chúa:

Xin hãy dẫn bước con!

Trước đây con thường hay xem xét đường đi

và chọn đường nào mà con thích.

Nhưng giờ đây lạy Chúa,

Xin hãy dẫn bước con!

 

Con đã thích thú những ngày rực rỡ trong đời con,

và có những năm tháng

sự kiêu hãnh đã làm chủ trái tim con.

Vâng, mặc dù có nhiều sợ hãi,

nhưng con đã quên những gì đã qua.

Sức mạnh của Chúa đem lại phúc lành

theo bước con từ lâu lắm rồi,

chắc chắn Chúa tiếp tục dẫn bước con đi,

qua đầm lầy và ruộng nương,

qua các vách đá và

qua những vực thẳm bên thác nước,

cho đến khi đêm đen qua đi,

để nhường cho ánh bình minh lại đến.

Lúc đó các Thiên Thần

đang nở những nụ cười toả sáng ở cánh cửa,

những nụ cười mà con rất yêu thích,

nhưng trên đường đời con đã đánh mất. Amen”.

(J.H.Newman. Gott – das Licht der Welt. Gebete und Betrachtung. Freiburg 2023. S.39).

 

Lm. GB. Nguyễn Ngọc Thế, S.J.