Trang

Thứ Hai, 21 tháng 8, 2017

35 Giáo Hội Công Giáo Dưới Cái Nhìn của Một Ký Giả Hoa Kỳ (bài 35)

Giáo Hi Công Giáo Dưới Cái Nhìn ca Mt Ký Gi Hoa Kỳ (bài 35)
Vũ Văn An 


Nếu Giáo Hi là bí tích ca hp nht, thì các chia r ni b há không phi là gương mù gương xu hay sao?

Chc chn người ta có th nêu lên lun đim trên. Kho sát bu khí chính tr thế tc đu thế k 21, mt s nhà bình lun Công Giáo có tâm huyết thường ân hn v điu h coi như bu khí “tai tiếng” đy chua cay và chia r ý thc h làm tr ngi vic đưa ra các gii pháp xây dng cho các vn đ cp bách. H cho rng chính tr đng tr thành trò chơi bêđược bên thua (zero-sum game), mà phi là mt c gng phi hp đ c vũ ích chung. H thường cho rng giáo hun xã hi Công Giáo là ngun cung cp cho ta mt nn chính tr mi vượt lên trên cuc đu tranh t hu. Đây là mt vin kiến khá hp dn nhưng qu có che du mt s tht hin nhiên vĐo Công Giáo ngày nay, nht là  Tây Phương: s chia r có tính ý thc h không phi ch là mt s kin ca đi sng  bên ngoài Giáo Hi, nhưng nó cũng hết sc sinh đng và sng rt kh bên trong Giáo Hi na. 


Tình hung trên thường được gi là “s phân cc”, cho thy người trong Giáo Hi b phân chia thành các cc chng chi nhau, mà người ta thường mô t là cp tiến và bo th. Thc ra, nên mô t thc ti xã hi hc này là “ch nghĩa b lc”. Nhìn quanh, người ta thy các b lc đ loi ri rác cùng khp thế gii Công Giáo: nào là người Công Giáo phò s sng, người Công Giáo duy truyn thng v phng v, người Công Giáo ci t Giáo Hi, người Công Giáo hoà bình và công lý, người Công Giáo nói tiếng Tây Ban Nha, người Công Giáo Viêt Nam, người Công Giáo tân bo th, người Công Giáo Obama, và v.v… y là chưa nói ti nhng người Công Giáo bình thường. Mi b lc có bc anh hùng riêng, h bo tr các cuc hi ngh riêng, h đc các tp chí và blogs riêng, và th phượng ti các cng đoàn riêng ca h. H tiến sâu tiến xa vào các no đường tách bit đến ni thường có nhng cuc nói chuyn hoàn toàn riêng r, da trên nhng cm tưởng bit lp và thường là mâu thun nhau v nhng gì đang thc s din ra trong Giáo Hi. Hu qu là khi thành viên ca nhng b lc đa dng này tình c chm trán nhau tht khó đ h có th nói chuyn vi nhau được lâu vì h không có bao nhiêu đim qui chiếu chung ngoài mt s dòng ch ly t Kinh Tin Kính hay mt s thc hành thiêng liêng chung. 


Há tính đa d
ng trong ni b ca Giáo Hi Công Giáo không là mt điu tt hay sao?

Trên nguyên tc, phn ln người Công Giáo cho rng: tính đa dng va lành mnh va không th tránh được. Hin có 67 triu người Công Giáo  Hoa Kỳ và 1 t 2 trên khp thế gii, nên chuyn phc tp là điu khó tránh.Tuy nhiên, tính đa dng cũng làm cho người ta đau đu, khi các b lc nói trên không nói chuyn vi nhau na, và thay vào đó, còn bt đu nhìn nhau bng con mt ng vc, nếu không mun nói coi nhau như k thù. Người ta thy rõ điu này dường như đang din ra. H có th cho rng khuôn mu này không ch có tính thách thc hay bt hnh, nó còn gây gương mù gương xu thc s na. Dường như h có cm thc rõ ràng này là Đo Công Giáo  Tây Phương, nht là  Hoa Kỳ, đang thc s được rao ging hơn là đi rao ging. Rõ ràng, nhiu người Công Giáo đang b th tâm lý hc ca nn chính tr thế tc rao ging, nên h coi Giáo Hi như mt lãnh th trên đó, các trn chiến dành quyn li phe nhóm din ra hơn là chiếc bàn chung ca Chúa mà quanh đó h phi gii quyết các d bit ca h.


Ch
 nghĩa b lc do đâu mà có?

Mun xây dng tình bng hu vượt trên mi chia r ý thc h, trước hết, người ta phi li ngược dòng làn sóng văn hóa đương thnh, nht là  Hoa Kỳ. Ký gi Bill Bishop đã đưa ra kiu nói “The Big Sort” (Loi Ln) đ ch khuynh hướng kéo dài nhiu thp niên qua trong đó người Hoa Kỳ rút vào nhng khu cô lp gm nhng người cùng mt tâm trí, c thc lo. Càng ngày người Hoa Kỳ càng ch chn sng, làm vic, giao du và c th phượng na vi nhng người suy nghĩ ging như h. Mt đnh lut căn bn trong khoa xã hi hc nói rng các cng đoàn thun nht (homogeneous) d cc đoan hóa trong khi các cng đng không thun nht (heterogeneous) thì ôn hòa hơn, nên th Loi Ln này rt thích đáng được dùng đ gii thích đc tính đc hi trong đi sng đô th ca chúng ta. Vn đ  đây không hn là người Hoa Kỳ không đng ý vi nhau, mà h đang tr thành xa l đi vi nhau.


Th hai, các ct tr thông thường ca đi sng Công Giáo không còn t nhiên đem các người Công Giáo vi các vin tượng khác nhau đến vi nhau na. Nhiu giáo x đã tr thành các cng đoàn ca kín then cài. Bước vào bt c giáo phn nào  Hoa Kỳ đ tìm mt người có hiu biết mà xem, ch cn năm phút, v này s nói cho bn biết các giáo x ca Vatican II  đâu, các giáo x tân bo th  đâu, các giáo x duy truyn thng  đâu và v.v… Mt điu như thế cũng có th được đưa ra v các cao đng và đi hc Công Giáo, v các phương tin truyn thông Công Giáo, và nhiu đnh chế Công Giáo khác, tt c đu có khuynh hướng xếp hàng ý thc h mt cách rõ rt. Ngày xưa, cáđnh chế này to nên “các khu chung” (commons) đ các tín hu Công Giáo thuc đ tính khí và cách nhìn có th chung vai sát cánh và to tình thân ái. Còn ngày nay, h có xu hướng hành x như cáđi lý ca ch nghĩa b lc ch không phi là đi cc ca ch nghĩa này.


Th ba, tính sáng to Công Giáo trong vn đ này và trong nhiu vn đ khác đã b làm cho tê cóng bi th Giáo Hi hc bình dân quá ư có tính hn chế; th Giáo Hi hc này ch trương rng các giám mc va là nguyên nhân va là gii pháp cho mi vn đ ca Giáo Hi. Không nhng làm suy yếu, gi thuyết này còn rt sai lm. Lch s Giáo Hi dy rng các thúc đy mi hết sc vĩ đi như các dòng kht sĩ, các cng đoàn ging hun ca thế k 19, hay các phong trào giáo dân mi m không phát sinh vì mt v có quyn nào đó phán “hãy có nó”. Cùng mt điu như thế phi được đưa ra đ gii quyết các căng thng duy b lc ngày nay. Các giám mc không phi là lý do hàng đu khiến Giáo Hi phi tri qua các căng thng này, dù cho các giám mc, đôi khi, hành x như mt “b lc” đi vi nhau, và các căng thng này cũng khó du xung dù qun chúng Công Giáo trông ch các v giám mc gii quyết chúng. 


Có thí d
 nào cho thy người Công Giáo c gng phn công ch nghĩa b lc không?

Trong kinh nghim Công Giáo, cách tt nht đ đương đu vi các thù oán do óc kình đch b lc gây ra thường là xây dng các vùng thân thin vượt quá ranh gii phe phái. Không nht thiết là nhng chương trình đi thoi chính thc, càng không nht thiết là các hi tranh lun. Thay vào đó, là ý tưởng cho rng phi dng lên các không gian đ các mi liên h gia các người Công Giáo có các nhãn quan khác nhau có th phát trin mt cách t nhiên cùng vi thi gian. Như thc tế đã chng t, hin có nhiu du hiu mnh m cho thy điu va nói đang din ra.


Th nht, phong trào Focolare, l Ý thi chiến tranh bi mt n giáo dân tên Chiara Lubich, phát xut t mt nn linh đo hp nht sâu xa. Da trên nn tng này, Focolare đã xây dng được nhiu tình thân ái bn vng trong các năm qua vi các Kitô hu khác, các tín đ ca các tôn giáo khác và mi người có thin chí. S thành công ca nó được thành hình không chnh linh đo ca nó mà còn nh nn văn hóa ni b ca nó na: kiên nhn, ci m, luôn sn sàng hiu biết trước khi đưa ra pháđoán. Các phm tính này th đc được phn ln nh xây dng được các tình thân ái  bên ngoài Giáo Hi, nhưng chúng đi din cho mt ngun tài nguyên ni b mnh m


Th hai, Mng Lưới Mui và Ánh Sáng (Salt and Light Network)  Gia Nã Đi là mt cơ s truyn thông ha hiế nước này va có tính Công Giáo mt cách rõ nét nhưng hết sc ci mđi vi nhiu hình thc khác nhau nói lên bn sc này. Nó phát sinh do kinh nghim Ngày Gii Tr Thế Gii năm 2002 ti Toronto, và hin do linh mc Dòng Basilian, Cha Thomas Rosica, điu khin; ngài không nhng có vin kiến mà còn có c đm lược kinh doanh na. Mng lưới này được s h tr ca các giám mc Gia Nã Đi, nhưng không phi là mt sáng kiến ca đnh chế. V vic lên chương trình, ai cũng có th có phn. Thí d, Mui và Ánh Sáng sn xut nhiu chương trình có giá tr cao v hnh các thánh và nhng v vng khác, trong đó, có nhng vanh hùng đi vi c người cp tiến ln người bo th, thế nhưng, nó cũng đưa ra phương thc đào sâu hơn cách đc có tính ý thc h. Các nhân viên cũng phnh nhiu bi cnh và kinh nghim khác nhau, làm thế nào đ ging điu truyn đi phnh các liên h thân ái ngay trong nhà. 


Th ba, d án Các Tiếng Nói Công Giáo (Catholic Voices)  Vương Quc Thng Nht (Anh) đã được phát đng trước cuc tông du năm 2010 ca Đc Bênêđíctô XVI, giúp lc lượng nòng ct ca tui tr Công Giáo mt khóa hc cp tc v c k thut truyn thông ln các vn đ đang đt ra cho Giáo Hi và sau đó, biến h thành các ch th đ các cơ s truyn thông khp thế gii phng vn. Các nhà đng sáng lp ra d án này là mt phát ngôn viên ti Anh ca Opus Dei, mt đnh chế được nhiu người coi thuc phe bo th, và mt cu ch bút ca t The Tablet, mt tp san có tiếng là cp tiến ca Đo Công Giáo ti Anh. Thế nhưng, h là nhng người bn vĩ đi và tinh thn này thm thu mi khía cnh ca d án. Cui cùng, Các Tiếng Nói Công Giáo đã phóng chiếu được c mt khuôn mt va hu lý, va t tin và lôi cun cho Đo Công Giáo lúc Đc Giáo Hoàng có mt trong thành ph, gii gii khá nhiu thiên kiến bài giáo hoàng và bài Công Giáo. Ý nim này thành công đến ni ngày nay mt Hàn Lâm Vin Các Tiếng Nói Công Giáo đang được thành hình và nhiu người Công Giáo cùng chí hướng  các ni khác trên thế gii mong đi được cp quyn s dng danh xưng này. 


Điu đáng lưý  đây không phi ch là vic Focolare, Mui và Ánh Sáng, và Các Tiếng Nói Công Giáo là nhng nơi người Công Giáo vi các kinh nghim khác nhau to được tình thân ái. Mà còn là vic chính sách giao thoa ca h đã to được mt loi “sinh lc lai ging” giúp h thc hin được các mc tiêu rõ ràng vượt quá các tài nguyên ca bt c cơ s riêng r nào t hot đng mt mình. Đàng khác, không v nào trong hàng giáo phm đã phát đng các d án này, nhưng cũng không có v nào đã gây tr ngi cho chúng. Vn may ca Giáo Hi trong nhng năm sp ti có hay không phn ln tùy thuc vic người Công Giáo có kh năng thăng tiến các c gng thuc loi này hay không.


Còn ti
ếp

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét