Các triết gia không ích gì, chính vì vậy mà họ hữu ích

By

 phanxicovn

 -

fr.aleteia.org, Sabine de Rozières, 2017-01-27

Và nếu ai cũng bỗng nhiên là triết gia?

Chúng ta cùng đi tìm câu trả lời với giáo sư Michel Boyancé, khoa trưởng Phân khoa Tự do Triết lý và Tâm lý của Viện Triết học So sánh đang tổ chức giới thiệu Viện vào các ngày 28 tháng 1 và 11 tháng 3-2017.

Aleteia: Làm thế nào để định nghĩa một triết gia?

Michel Boyancé: Chúng ta phải phân biệt rõ hai khía cạnh. Mọi người đều là triết gia trong nghĩa ai cũng ngẫu phát và tự nhiên biết đi đến đâu, tự hỏi về ý nghĩa cuộc đời, biết phân biệt tốt xấu hoặc thế nào là công chính. Tuy nhiên triết lý có kỹ thuật của nó, tìm tòi nghiên cứu ở trình độ đại học dành cho các chuyên gia chuyên ngành. Một sự đào tạo ở cấp tú tài có thể là bàn đạp để được đào tạo cao hơn, đưa đến các nghề trong lãnh vực hãng xưởng hay xã hội. Khi đó, sự đào tạo không phải để dạy học nhưng để có các nền tảng suy tư và có khả năng trí tuệ hữu ích cho đời sống cá nhân cũng như có thể làm chủ: hiểu biết về nhân bản, biết tổng hợp, biết quản trị, hiểu các giá trị, hiểu các phương pháp khác nhau trong ứng dụng khoa học.

Chúng ta có thể nói các triết gia ngày nay cũng như các triết gia ngày xưa không?

Có, trong nghĩa là các câu hỏi lớn, các câu trả lời lớn vẫn giống nhau, nhưng không giống xưa trong nghĩa các xã hội đã tiến hóa, các kỹ thuật và lối sống mang lại các vấn đề mới. Làm cái mới với chuyện cũ vẫn là một thách thức của triết lý trong việc tìm tòi sâu xa ý nghĩa và sự thật của nó. Từ sự kiện này, một sự hiểu biết lịch sử là cần thiết vì sự tiến bộ không phải một chiều: sự tiến bộ kỹ thuật không nhất thiết đi theo sự tiến bộ về mặt đạo đức. Lúc nào cũng phải có những người nâng cao các cuộc thảo luận và đưa đến một trình độ suy tư nào đó, để không “bị thiển cận”, dù đó là trong lãnh vực chính trị hay trong các vấn đề khác của xã hội dân sự.

Các nghiên cứu triết học dùng để làm gì?

Một cách rất thực tiển, hệ thống giáo dục Pháp bị kẹt giữa giáo dục “chuẩn bị”  và đại học, vì thế chỗ đứng của nó khó thấy. Phải có đường lối giáo dục kiểu anglo-saxon, một đường lối nằm trong bản chất của Viện Triết học So sánh: làm việc có phương pháp để tiếp tục học sau khi có bằng cấp đòi hỏi (thi vào trường quản trị, dạy học, vv.), tất cả được đào tạo để ngắm đến chuyện thiết yếu và phát triển một tinh thần phê phán, đó là ý nghĩa của cái đúng, cái tốt, nhưng cũng để thấy ở đó tất cả những gì xã hội lưu hành theo nghĩa của thông tin, ý thức hệ hoặc ý kiến. Điều này đòi hỏi sự tận tâm của các giáo sư giảng dạy để họ đích thực theo sát sinh viên.

Viện Triết học So sánh mở cửa giới thiệu cho học sinh vào những ngày 28 tháng 1 và 11 tháng 3, vì sao học sinh trung học phải học triết lý?

Vì những lý do đã nêu trên. Một sự hiểu biết trọn vẹn chưa được đào tạo xong sau khi đậu tú tài. Nó cần được chín muồi, vun trồng, học lý luận, học lập luận và nhận định. Điều này không thể học vội để đơn giản có một địa vị, nhưng phải đào sâu các câu hỏi chủ yếu và phải có thì giờ. Chúng ta nên lợi dụng vài năm khi bước vào tuổi trưởng thành để bắt đầu học hỏi một cuộc sống thật của hiểu biết và của quả tim.

Marta An Nguyễn chuyển dịch