LOAN TIN MỪNG CHO DÒNG HỌ
Chia sẻ 21-26
Lm Trăng Thập Tự Võ Tá Khánh
LOAN TIN MỪNG CHO DÒNG HỌ - Chia sẻ 21
ĐÀO SÂU LINH ĐẠO LÀM CON THẢO
Như đã nói, dạy giáo lý không chỉ là
truyền đạt những hiểu biết về Thiên Chúa và chương trình tình thương của Ngài,
nhưng là dẫn vào một nếp sống mới, dưới sức tác động của Chúa Thánh Thần, tức
là sống theo linh đạo của người làm con Thiên Chúa. Nói một cách giản dị, đó là
sống theo Kinh Lạy Cha.
Ngày nay ở Việt Nam dường như sự phục
hưng tinh thần gia tộc, với việc xây dựng từ đường, tôn tạo mồ mả cha ông đi
đôi với sự phát triển những tin tưởng về phong thủy. Ngoài việc xem phương
hướng, coi ngày giờ, người ta còn dùng những đồ vật trấn phong thủy như la
kinh, la bàn, đá phong thủy đồ thị, đồng tiền cổ của các đời vua, xương thú
vật, cẩm thạch, đá thạch anh, bùa chú, châu sa thần sa… Các cửa hàng phong thủy
lớn nhỏ mọc lên nhan nhản ở các thành phố, với những món hàng giá lên đến vài
chục triệu đồng, cũng có những món hàng cao cấp lên đến tiền tỉ. Nhưng phần lớn
các món hàng phổ thông được bán với giá vài trăm ngàn đồng tới vài chục triệu
đồng là bán chạy nhất và nhiều người ưa chuộng hơn cả. Trước đây việc phát huy
Tây học, cuộc vận động của Tự Lực Văn Đoàn và các tác giả cùng thời cũng như
ảnh hưởng Kitô giáo qua môi trường giáo dục đã đẩy lùi các tin tưởng và thực
hành phong thủy, nhưng vài chục năm trở lại đây người ta lại đua nhau chạy theo
phong thủy, mong nhờ đó mà mình và con cháu làm ăn phát đạt.
Thách đố lớn trong việc loan Tin mừng
cho người cùng Dòng họ, là nêu lên được tính lừa dối của quan niệm phong thủy.
Chính các con cái Chúa phải bước đi vững vàng trong tinh thần siêu thoát và
giúp các tín hữu mới bước đi như thế, thoát khỏi não trạng ham mê tiền bạc vật
chất. Muốn vậy, cần giúp họ xác tín và sống mãnh liệt các ý lực của Kinh Lạy
Cha.
Kinh Lạy Cha giúp người tín hữu thoát ra
khỏi chính mình. Những ý nguyện nơi phần thứ nhất của kinh này dạy ta đặt mục
đích đời mình nơi Thiên Chúa chứ không phải nơi tiền bạc. Ý nguyện của phần thứ
hai nhắc ta sống phó thác vào tình thương quan phòng của Thiên Chúa. Chính trên
những cơ sở ấy mà ta có thể sống yêu thương, hiệp thông, tha thứ và quên mình
vì ích chung (x. Mt 6,25-34).
Để chữa lành bệnh dịch bạo lực và gian
dối đang lan tràn hiện nay, cần phải giúp mọi người nhận ra mình là con cái của
Thiên Chúa Tạo Hóa Tối Cao và là anh em của mọi người. Nếu không biết đến vị
Cha Chung đầy nhân ái của muôn loài, Đấng thấu suốt cõi lòng và ân thưởng cả
những điều quảng đại bé nhỏ nhất (x. Mt 10,41-42) thì quả là khó mà quảng đại
quên mình vì ích chung. Ích chung đòi phải quên lợi riêng, cho nên ai cũng
ngại. Nhờ nhận biết mình là con Thiên Chúa, người tín hữu sẽ quả cảm sống tinh
thần vì ích chung, bắt đầu từ chính mình. Chính tinh thần vì ích chung sẽ giúp
ta dám sống công bằng và chân thật, là những giá trị đang trở nên hiếm hoi giữa
một xã hội đang quay cuồng chạy theo vật chất.
Muốn xây dựng một thế hệ hào hùng,
thượng võ và quả cảm quên mình vì đồng loại, trước hết cần dạy cho họ biết hiếu
thảo với Cha Cả trên trời, Đấng đang liên lỉ ngỏ lời với con cái mình cách thầm
lặng nơi lương tâm họ. Việc giáo dục này chúng ta có thể thực hiện được bằng
cách cố gắng thêm một chút để sống trọn lý tưởng hiệp thông của Tin mừng và
chia sẻ với các tín hữu mới lý tưởng chính chúng ta đang sống. Đây là vấn đề và
thách đố đặt ra không phải cho những người đồng tộc nhưng là cho cộng đồng tín
hữu Công giáo, ở bình diện giáo xứ cũng như giáo phận. Với kinh nghiệm bản thân
về giáo hội Việt Nam
Tôi đã giữ được một kỷ niệm rất êm đềm
và thánh thiện về Đà Lạt, là đã được sống tại đó trong thời gian giáo phận này
được chuyển mình triệt để nhờ mọi người cùng nhau suy tư, cầu nguyện và tập
sống theo khôn mẫu Giáo đoàn Giêrusalem tiên khởi. Hiệp thông, quả là Nước Trời
giữa trần gian, dĩ nhiên là đang còn bất toàn với bao đấu tranh cần thiết. Tiếp
đó, cuối năm 1990, được về Bắc Ninh và Phát Diệm, rồi những năm sau đó được
trải qua một vài tuần chầu lượt tại Giáo phận Vinh, tôi được nhìn thấy thêm một
phiên bản thực hành, không cần lý thuyết.
Về sau, tôi còn được nhìn thấy sự thể
hiện tình hiệp thông tuyệt vời tại đơn vị hàng xóm: Giáo phận Kontum. Tại những
nơi tôi có dịp sống và làm việc như Nha Trang, Sài Gòn, cũng như tại Giáo phân
mẹ Qui Nhơn, tôi vẫn luôn được đầy an ủi do tình hiệp thông của bề Trên cũng
như của anh em chung quanh. Tuy nhiên, cung cách thể hiện của cộng đoàn Công
giáo tại Kontum, như tôi được nghe và được thấy, quả là một bảo chứng để khẳng
định rằng lý tưởng hiệp thông trong Công vụ Tông đồ là điều khả thi ngay ở thời
đại này và theo cách của thời đại này. Tôi chỉ được thấy Đức Cha Paul Seitz một
vài lần. Tôi chỉ được gặp gỡ nói chuyện với Đức Cha Alexis Phạm Văn Lộc và Đức
Cha Phêrô Trần Thanh Chung một vài lần, còn Đức Cha Micae Hoàng Đức Oanh và anh
em linh mục Kontum thì nhiều lần hơn. Điều khiến tôi xúc động là qua đó khuôn
mẫu của các vị Thừa Sai nghèo, quên mình cho Tin mừng và cho Dân chúng vẫn còn
được “sao y bản chánh” cho đến nay. Hiệp thông và hiệp nhất, quả là sức hút và
chất men của Nước Trời.
LOAN TIN MỪNG CHO DÒNG HỌ - Chia sẻ 22
NHÂN HÒA – ĐỊA LỢI - THIÊN THỜI
Tới đây, tôi xin phép được chia sẻ một
vài kinh nghiệm rất riêng, để anh chọ em đồng đạo có thêm chất liệu cụ thể,
tiện đối chiếu, suy tư và tìm kiếm trong lãnh vực dòng họ.
Ngày đất nước thống nhất, tôi được 28
tuổi. Việc thống nhất tạo thuận lợi cho việc đoàn tụ nhiều gia đình và gia tộc.
Tôi quan tâm tìm sao chép lại bản gia phả đã được cụ trưởng tộc phiên âm sang
chữ Quốc ngữ và cất giữ, thì được biết đã bị mối mọt ăn hư mất. Tôi tiếc ngẩn
ngơ và mong sớm có ngày được về quê để đến kính viếng từ đường của Dòng họ nằm
ở làng ngoài Công giáo gần bên và xin tham khảo bản gia phả. Trong lúc chờ đợi,
tôi vào thư viện tìm đọc và sao chụp những trang sách có nói về họ Võ và lịch
sử họ Võ... Đọc được một số sách và bài có nói về nguồn gốc dòng họ Võ ở Mộ
Trạch, tỉnh Hải Dương cũng như ở Thạch Hà, tỉnh Hà Tĩnh, tôi càng háo hức sớm
có dịp về Bắc tìm kiếm. Mãi mùa thu 1990, mộng mới thành.
Cha Giuse Lê Viết Phục, Dòng Chúa Cứu Thế,
lúc ấy đã 70 tuổi, là một người cha và một người anh tôi hằng ngưỡng mộ. Biết
được ước nguyện của tôi, ngài đã mời tôi theo ngài hành hương Giáo hội phía Bắc
trong vòng 3 tuần. Ngài hứa đưa tôi thăm hầu hết các Tòa giám mục phía Bắc và
đặc biệt sẽ đưa tôi về làng quê An Nhiên và về gốc tổ Mộ Trạch. Quả là một món
quà hết sức bất ngờ.
Sáng ngày 11-09-1990, chúng tôi về tới
làng quê nơi tôi sinh trưởng là An Nhiên. Xế chiều tôi tìm đến thăm cụ tộc
trưởng họ Võ huyện Thạch Hà (tỉnh Hà Tĩnh) ở làng bên để thắp hương bái tổ. Sau
ngót ba trăm năm xa cách về mặt tinh thần, tôi phập phồng không biết sẽ nói
năng làm sao. Thế nhưng tôi đã được cụ tộc trưởng và con trai cụ là một nhà
giáo dang rộng vòng tay đón nhận. Nhà giáo này nhanh nhẹn thu xếp mọi sự để
chiều hôm sau tôi dâng thánh lễ cầu bình an cho dòng họ tại sân nhà cụ tộc
trưởng.
Cuối thế kỷ 17, cụ tổ đời thứ sáu của họ
Võ ở Thạch Hà là Hiển Dương Hầu Võ Tá Cảnh được ơn tin Chúa Cứu Thế Giêsu Kitô
và dọn nhà sang sinh sống tại làng Công giáo, cách khoảng một cây số đường chim
bay. Người em trai út của ông là Cường Lộc Hầu Võ Tá Trọng đã đưa vai cáng đáng
việc từ đường, nhờ đó mà việc tế tự truyền thống vẫn kéo dài mãi đến nay.
Cuộc chia tay để lại vết thương khó lành
trong tâm khảm. Con đường từ thị xã Hà Tĩnh xuống cảng Hộ Độ gần như là ranh
giới chia đôi, những làng Công giáo ở phía Bắc và những làng lương dân ở phía Nam
Sau thánh lễ, tất cả cùng ngồi lại ăn
bánh ngọt chia sẻ tâm tình. Tôi đã dự tính về xin tham chiếu gia phả nhưng tôi
không còn kịp hỏi han gì đến chuyện ấy vì có một cái gì ở trên vừa ập xuống còn
lớn lao hơn nhiều. Nhà giáo Võ Tá Tương cảm tác một bài đường luật bát cú ghi
nhớ cuộc "sum họp". Bài thơ ấy đã mở màn cho cuộc xướng họa "sum
họp". Đất nước thống nhất là địa lợi, lòng người cùng khắc khoải tìm kiếm
như nhau là nhân hòa; và hơn thế nữa, còn có cả thiên thời. Vâng, nhờ ơn Chúa,
đúng một tuần sau hôm dâng lễ ở từ đường, tôi tìm được ngôi mộ ông nội của vị
tổ thế kỷ thứ IX mà cha tôi và các chú tôi thường nhắc đến, trên cánh đồng
huyện Nam Sách tỉnh Hải Dương. Trong cùng một buổi chiều ấy, hết sức bất ngờ,
tôi còn tìm được cả những trang gia phả hơn 800 năm trước tại nhà một vị trưởng
lão có tên là Thiên Hựu – Trời xếp đặt. Tôi gửi các bài họa của tôi cùng với
hình chụp ngôi mộ và bản đồ chỉ đường đến
đó. Những chi tiết ấy đã tạo thêm cảm hứng cho nhiều người. Có đến gần 40 bài
họa của nhiều anh em các nhánh họ Võ khác nhau tại Hà Tĩnh, Nghệ An và cả Hà
Nội. Những bài thơ này được chép tay, đánh máy, photocopy, phát tán không riêng
trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh mà còn lan đến một số tỉnh thành phía Bắc và phía
Nam, góp phần làm dậy nên sức sống cho tình đồng tộc...
Kinh nghiệm ở đây, từ chuyện xướng họa
thơ Đường giữa những người luống tuổi, tôi muốn gợi ý với các bạn trẻ sử dụng
những phương tiện truyền thông ngày nay vào việc xây dựng tình đồng tộc và loan
báo Tin mừng: email, chat, nhắn tin, nhạc chờ, blogs, facebook...
Chuyện thiên thời đối với tôi còn có
nghĩa là những ơn lạ, lặp đi lặp lại nhiều lần trên hành trình tìm về nguồn
cội, giúp tôi tìm ra được cả những manh mối nối liền được một số nhóm bị đứt
đoạn về gia phả suốt mấy trăm năm qua, như tôi đã kể lại ở cuối quyển Về Với
Cội Nguồn. Tôi có cảm tưởng những ơn ấy là những tín hiệu siêu nhiên muốn nhắn
nhủ rằng việc nối kết dòng họ đang được Thiên Chúa chúc lành như một nẻo đường
hồn nhiên của Tin mừng.
LOAN TIN MỪNG CHO DÒNG HỌ - Chia
sẻ 23
HƯỚNG TỚI THẾ HỆ TRẺ
Loan Tin mừng qua con đường dòng họ
không chỉ là chuyện có tính giai đoạn nhân kỷ niệm 50 năm huấn thị “Plane
compertum est”. Lệnh truyền của Chúa là loan báo Tin mừng đến tận cùng thế
giới, từ thế hệ này qua thế hệ khác cho tới ngày Chúa lại đến. Như thế, vai trò
các thế hệ trẻ rất quan trọng.
Nơi phong trào tìm nguồn cội của người
lương cũng như người giáo, thoạt đầu, chỉ những người về hưu mới quan tâm. Nay
giới phụ huynh trẻ 35-45 tuổi bắt đầu nhập cuộc nhiều. Những người trẻ hơn
thường ít bận tâm hơn. Do đó, cần nỗ lực đào tạo ý thức cội nguồn cho thế hệ
trẻ.
Trước tình cảnh sự học sa sút, năm 1990,
chúng tôi đã thiết lập việc khuyến học trong phạm vi gia tộc, lấy ngày giỗ ông
nội làm "ngày truyền thống gia tộc" đồng thời cử hành ngày này theo
dương lịch cho các bạn trẻ dễ nhớ.
Một số phụ huynh trẻ thấy chương trình
khuyến học khá hữu ích, tích cực theo đuổi và việc phát thưởng nhân "ngày
gia tộc" vẫn tiếp tục cho tới ngày nay. Trong ngày này chúng tôi ưu tiên
quy tụ các cháu nhỏ, không mời người ngoài, chỉ tập trung lo xây dựng trong nội
bộ. Giá trị vật chất của các phần thưởng không đáng kể nhưng vẫn là một cái gì
háo hức đối với các cháu mẫu giáo và các lớp nhỏ. Ngày gia tộc cũng lôi cuốn
với các học sinh lớn nhờ đó là dịp để các cháu đi chơi. Do chúng tôi không có
từ đường, ngày này được tổ chức lưu động tại bất cứ gia đình nào đăng cai tổ
chức. Cả những gia đình trẻ và cả những cháu ngoại cũng được quyền đăng cai tổ
chức. Nhà nào lo giỗ năm sau sẽ rước di ảnh Ông Bà về lo hương khói trong một
năm. Bù lại trong năm mọi người được nhắc nhở cầu nguyện cho gia đình ấy. Như
thế chúng tôi có một từ đường lưu động hằng năm, đi theo di ảnh Ông Bà. Các gia
đình trong dòng tộc chúng tôi ở tại ba tỉnh miền Trung và cả ở Sài Gòn, hằng
năm các cháu đều có dịp quy tụ ở những địa phương khác nhau. Hơn nữa, dù tổ chức
ở đâu, ngoài thánh lễ, buổi phát thưởng và bữa ăn gia tộc, còn có chương trình
dã ngoại hoặc du lịch tham quan. Thêm vào đó, vì không có ruộng hương hỏa hoặc
một nguồn lợi tức nào để chi dùng cho việc gia tộc, chúng tôi xây dựng quỹ
hương hoa bằng sự quyên góp hằng năm, ngay trong ngày gia tộc. Một phần được
giữ lại cho quỹ học bổng, một phần được giao cho gia đình đăng ký tổ chức ngày
gia tộc năm sau.
Trong cuộc họp mặt đầu tiên về gia phả
dòng họ năm 1996 tại hội trường Viện Sử Học Hà Nội, nhiều đại biểu cũng tỏ ra
đồng cảm với điều tôi chia sẻ. Tôi lưu ý mọi người rằng tìm lại quá khứ là để
phục vụ tương lai. Trong thâm tâm những người nhiệt thành với nguồn cội, ai
cũng biết rằng công việc của mình trước hết là nhằm ích lợi tinh thần cho con
cháu. Xu thế suy thoái đạo lý trên thế giới thật đáng lo ngại: Phim ảnh bạo lực
và tình dục cộng với bao nhiêu tệ nạn khác của văn minh hưởng thụ sẽ càng lúc
càng phá hỏng những nền móng của đạo đức cá nhân, gia đình và xã hội. Việc dựng
lại gia phả, nêu cao tình gia đình và gia tộc là một phương thế có thể góp phần
hữu hiệu vào việc giáo dục đạo lý cho con cháu. Từ góc nhìn của một linh mục,
tôi thấy ngày nay muốn chấn hưng đạo đức cho lớp trẻ, chỉ riêng nỗ lực của gia
tộc hoặc của tôn giáo thôi không đủ, cần có sự hợp tác của cả đôi bên. Chính vì
thế mà tôi tham gia nghiên cứu về gia phả dòng họ. Dù chưa thu thập được đầy đủ
các chi tiết cần thiết, dù còn bất toàn và đầy hạn chế, bản gia phả vẫn là một
phương tiện có tác dụng rất lớn trong việc đào tạo lòng biết ơn tiền nhân, gây
ý thức tự trọng và tạo tinh thần cầu tiến.
Gia tộc chúng tôi cũng tìm cách để biến
gia phả thành một phương tiện thu hút sự chú ý của các cháu nhỏ và đào tạo tình
gia tộc cho các cháu. Xưa tại Việt Nam
Việc đào tạo ý thức về Đạo Hiếu còn được
thực hiện qua việc hành hương về nguồn cội. Năm 2005, kỷ niệm 50 năm cuộc di
cư, chúng tôi đã đưa các cháu về cử hành ngày gia tộc tại gốc tổ Hà Tĩnh. Một
vài vị cao niên, một số phụ huynh trẻ và một linh mục trong gia tộc dẫn đầu
đoàn hành hương về phát thưởng tại một gia đình ngoài ấy, dâng lễ tại nhà thờ
xứ và thắp hương niệm tổ tại từ đương bên làng lương.
LOAN TIN MỪNG CHO DÒNG HỌ - Chia sẻ 24
ĐẾN VỚI LƯƠNG DÂN
Hiện nay có nhiều gia đình và gia tộc
Công giáo đang cố gắng tiếp tục triển khai một bản gia phả còn may mắn giữ được
hoặc đang gom góp tư liệu để dựng lại gia phả. Đó là sáng kiến quý và là một
khởi đầu tốt. Với viễn tượng loan báo Tin mừng, việc này không nên dừng lại
trong nội bộ những gia đình đã theo Chúa nhưng cần quyết tâm mở rộng tới anh
chị em ngoài Công giáo. Nhiều trường hợp đôi bên còn giữ được liên hệ qua việc
giỗ chạp. Anh chị em lương dân thường khá kỹ lưỡng trong việc lưu truyền gia
phả. Ta có thể nhờ đó mà tìm lại được thông tin về những thế hệ xưa.
Việc mời nhau trong dịp giỗ chạp nay đã
bình thường. Những ngày truyền thống từng gia tộc tại các nhà thờ Công giáo là
dịp để mời anh chị em đồng tộc bước tới nhà Chúa, và cũng là dịp để họ đáp lễ
bằng cách mời ta đến thăm từ đường của họ trong các dịp giỗ. Đức Thánh Cha
Phanxicô thật chí lý khi nhấn mạnh đến viếng thăm và gặp gỡ. Chính sự gặp gỡ sẽ hóa giải những hiểu
lầm.
Ở quê tôi, trước kia hai làng lương và
giáo rất ít qua lại, thậm chí còn tránh mặt nhau. Thế nhưng sau thánh lễ cử
hành tại từ đường bên làng lương tháng 9-1990, người dân hai bên dần dần trở
nên thân thiện. Ngày giỗ Thanh Minh, khi được mời đến dự, bà con đồng tộc Công
giáo đem theo hương đèn, hoa quả (Thật ra chỉ mấy năm đầu khi mới tái lập quan
hệ mới cần mời, về sau, việc về thắp hương và đóng góp trong ngày giỗ không
phải đợi ai mời nhưng là một bổn phận).
. Khi tôn tạo từ đường, anh chị em Công
giáo cũng đóng góp tiền bạc. Bù lại, khi giáo xứ xây dựng nhà thờ mới, anh chị
em lương dân quan tâm thăm hỏi, đóng góp. Ngày khánh thành nhà thờ xứ, có một
đoàn bên làng lương đến mừng. Một gia đình ở đó còn công đức cả hệ thống âm
thanh và đèn cao áp cho nhà thờ mới.
Sự gặp gỡ cảm thông giúp thay đổi cái
nhìn. Bài ca tế Thanh Minh trước kia nhận định rằng “Đức Hiển Dương vốn dòng
trưởng chánh, việc từ đường vắng tạnh khói hương”, nay đã đổi thành: “Hiển
Dương Hầu ở ngôi cháu trưởng, đổi sang đường tín ngưỡng Kitô”. Thay vào sự
phiền trách là sự ghi nhận
khách quan, có phần trân trọng. Có thể nói theo Đạo Chúa không còn là bỏ Ông bỏ
Bà.
Sự có qua có lại này ngày càng thắm
thiết. Bản thân tôi là linh mục cũng cố gắng để khắc sâu mối thân tình. Mỗi lần
có dịp về thăm quê, tôi đều dành thời giờ thăm vị Tộc trưởng và người bạn tâm
giao là nhà giáo Võ Tá Tương. Tôi đến thắp hương ở từ đường và khi có điều
kiện, tôi dâng thánh lễ ở đó. Dù xa xôi ngàn dặm, hàng năm đến giỗ Thanh Minh,
vị tộc trưởng đều gọi điện mời tôi. Một vài lần tôi đã vượt khó khăn để về dự.
Một số lần khác, tôi đã gọi điện về xin cha xứ hiện diện thay tôi. Cha Phêrô
Nguyễn Đại, khi là chính xứ An Nhiên, đã hai lần đến thắp hương tại từ đường Hà
Hoàng và được mời phát biểu trước hàng mấy ngàn người về dự đại tế.
Sự nhập cuộc của các linh mục được anh
chị em người lương quý chuộng cách riêng. Vì thế, mỗi khi bắt liên lạc được với
một dòng họ nào, tôi đều cố gắng giới thiệu một cha thuôc dòng họ ấy. Tại Lý
Sơn, cha Phạm Đức Thanh DCCT đã cùng tôi đến thắp hương ở từ đường họ Phạm; tại
Qui Nhơn, cha Văn Ngọc Anh đã cùng tôi đến thăm nhà cụ trưởng lão họ Văn đang
hoàn thiện bản gia phả dòng họ.
Đã có những linh mục ghi nhớ ngày giỗ
dòng họ mình và tích cực đến hiệp thông, thắp hương. Tại Hải Dương, hằng năm
tới ngày lễ hội họ Vũ, Đức Giám mục Hải Phòng Giuse Vũ Văn Thiên vẫn có lẵng
hoa gửi về. Trong năm 2012, có lần ngài đã cùng với 18 anh em linh mục mang họ
Vũ về tổ đường này dâng thánh lễ đồng tế.
Đức Giám Mục Hải Phòng dâng lễ tại nhà
khách dòng họ Vũ Võ ở Mộ Trạch.
Với những người đã tham dự ngày truyền
thống dòng họ tại nhà thờ giáo xứ, ta nên quan tâm lui tới thăm viếng. Mỗi giáo
xứ thường có sẵn những nhóm anh chị em lo thăm viếng, cụ thể là các anh chị
Legio Mariae, vẫn thường thăm người neo đơn, bệnh tật, vv… ta nên liên kết nhờ họ cùng đi thăm để
việc thăm viếng được nhịp nhàng đều đặn hơn. Những người cao niên thường nghĩ
nhiều về đời sau, và cũng không còn vướng mắc xã hội, ta nên mạnh dạn chia sẻ
về đức tin và cầu xin Chúa mở lòng cho họ. Ngày giờ của họ càng lúc càng ngắn
ngủi, cần được ta quan tâm giúp hoàn tất cuộc đời đúng như Chúa mong chờ cho
họ. Khi một vị lão thành tin nhận Chúa, con cháu người ấy sẽ dễ hướng lòng về
Chúa hơn.
Cần lưu ý rằng việc loan Tin mừng của
anh em Tin Lành kết quả nhiều là nhờ họ thăm viếng nhiều. Có một đôi bạn từ
Trung Quốc theo học một Đại học Công giáo tại Mỹ để nghiên cứu về Kitô giáo.
Khi ra trường, họ bày tỏ nỗi ngạc nhiên:
- Tại trường Đại Học này, có rất nhiều
linh mục, tu sĩ và nữ tu Công giáo, nhưng hơn ba năm ở đây không có bất cứ một
ai đến thăm chúng tôi, ngược lại mỗi ngày Thứ Sáu đều luôn có người Tin Lành
đến nói về Kinh Thánh cho chúng tôi nghe.
Có lẽ câu nói ấy phải khiến chúng ta tự
vấn nhiều trước anh em và trước nhan Chúa.
LOAN TIN MỪNG CHO DÒNG HỌ - Chia sẻ 25
KHÓ KHĂN VÌ GIÁN ĐOẠN PHẢ LIỆU - NHỮNG ĐƯỜNG DẪN CO DÃN
Khi mở rộng vòng giao lưu tới anh chị em
đồng tộc ngoài Công giáo, ta sẽ thấy khó khăn trong việc phục hồi gia phả là
chuyện chung của các gia tộc hiện nay, không riêng gì lương hay giáo.
Bản gia phả chi tộc chúng tôi đã được
chuyển dịch sang chữ Quốc ngữ khoảng năm 1950. Tiếc thay nó đã bị mối mọt phá
hủy. Sự kiện ấy giúp tôi đồng cảm với những nhóm mất hẳn gia phả, do chiến
tranh, nghèo đói, không được đi học...
Hiện nay ở huyện quê nhà của tôi có
nhiều gia đình Công giáo mang cùng họ và cùng chữ lót với gia tộc chúng tôi,
chưa kể nhiều gia đình cùng họ nhưng khác chữ lót, cũng bị mất gia phả như
chúng tôi. Mỗi nhóm chỉ có thể quy tụ quanh những vị tổ gần đây hiện còn biết
được nhưng khó mà xác định liên hệ thế thứ giữa vị tổ nhóm mình với những vị tổ
các nhóm khác. Về mặt tâm tình đồng tộc, họ không ngần ngại nhận mình phát xuất
từ cùng một vị trưởng tộc đã theo Công giáo cách nay khoảng 300 năm, là Hiển
Dương Hầu Võ Tá Cảnh, nhưng do thiếu phả liệu nên không sao nối kết thành một
hệ thống chung.
Từ đó, tôi đề ra khái niệm "đường
dẫn co dãn", có nghĩa là những gia đình nào muốn đều có thể tiếp tục viết
bản gia phả của chính mình, bằng cách nối một đường dẫn co dãn từ tổ Võ Tá Cảnh
đến vị tổ cao nhất mà gia đình ấy hiện còn biết được. Ví dụ nơi gia phả phía
cha tôi, đường dẫn ấy sẽ nối từ tổ Võ Tá Cảnh cho đến tổ Võ Tá Dinh (tôi là
cháu đời thứ năm), còn phía họ Võ của các cậu tôi và mẹ tôi đường dẫn sẽ nối
thẳng từ tổ Võ Tá Cảnh đến tổ ngoại tôi là cụ Luca (tôi là cháu đời thứ tư).
Khi tôi mới nêu giải pháp này vào năm
1997, nhiều người còn ngần ngại. Thế nhưng, dịp tế Thanh Minh 2010, hầu hết các
nhánh họ Võ tại giáo xứ quê tôi đều đã có mặt tại từ đường đại tôn (do bà con
người lương đảm nhiệm) ở Hà Hoàng.
Nếu mỗi gia đình hiện nay đều có thể tự
mình nối một đường dẫn co dãn như thế để tiếp tục viết gia phả, thì ai có thẩm
quyền thừa nhận rằng gia đình ấy đúng là người trong họ? Theo tinh thần anh em
về họp mặt trong những năm qua, sẽ không ai đặt vấn đề thừa nhận, ngược lại ai
nấy đều vui mừng mỗi khi có thêm những anh em đồng cảm cả trong tâm tình đối
với tổ tiên và tâm tình đối với hậu thế. Nói cách khác, bên cạnh những nỗ lực
tìm ghi lại quá khứ, hiện còn có một xu thế coi trọng một gia phả tinh thần ít
ra cũng ngang hàng với một gia phả bằng chữ viết.
Thật vậy, nếu phục hồi được những chứng
liệu về một chuỗi liên hệ huyết thống đầy đủ và xác thực thì quý biết bao. Thế
nhưng có lẽ đó không phải là mục đích duy nhất của việc thực hiện gia phả và,
đàng khác, nhiều khi đó là điều không thể làm được. Ta liên kết là để thêm tình
thêm nghĩa, chứ chẳng có gì để gọi là quyền lợi hay bổn phận. Nếu cứ khăng
khăng phải tìm cho được chứng liệu liền mạch, chắc hẳn sẽ đến lúc người ta đành
phải chia tay vì không thể nào còn giữ được những chứng liệu như thế.
Ngày nay, ai cũng hiểu rằng chuyện một
mẹ trăm con chỉ là huyền thoại chứ không phải là gia phả thật. Công dụng của
câu chuyện là tạo cơ sở để bất cứ gia đình nào cũng có quyền nối chính mình vào
cội nguồn Âu Lạc.
Đường dẫn co dãn là chuyện bình thường
trong gia phả học Kinh Thánh. Tại Trung Đông, xã hội du mục hơn 3000 năm trước
đây đòi các bộ lạc phải nương vào nhau để sinh tồn. Các bộ lạc yếu tìm liên kết
với các bộ lạc mạnh. Người ta thường khẳng định liên hệ giữa hai bộ lạc bằng
một đường dây gia phả nào đó. Nghiên cứu kỹ, người ta khám phá ra rằng nhiều
bản gia phả có phần nhập đề rất giả tạo, mối dây liên kết các bộ lạc trong thời
điểm viết gia phả rất lỏng lẻo. Dù vậy, mối dây ấy cần thiết để biện minh cho
sự liên kết và để tạo cho thành viên đôi bên cái tâm lý "máu loãng còn hơn
nước lã" và thật sự quan tâm đến nhau.
Vấn đề trước mắt của chúng ta là với
những mảnh vụn gia phả còn may mắn giữ được, làm sao để tìm ra những mối liên
hệ thân tình giữa các nhánh cùng dòng họ? Và hơn nữa, làm sao có thể nối kết
khi người ta chẳng còn một mảnh vụn nào? Trong thực tế, tại những thôn xã có từ
đường một dòng họ nào đó, ngay bên cạnh từ đường có thể vẫn có những gia đình
đồng tộc đã gián đoạn liên lạc không biết từ bao giờ, lại cũng có những gia
đình đồng tộc từ đâu khác mới đến được vài ba đời... Có nơi người phụ trách từ
đường đã chủ động đến thăm và mời những gia đình lẻ loi như thế cùng đến dự tế
hiệp, vì dù nhiều hay ít, cách này hay cách khác, vẫn có một liên hệ đồng tộc.
Nếu giấy trắng mực đen còn đó và chỉ một
số ít gia đình nối được tên mình vào chuỗi gia phả thì số ít này dễ gặp nguy cơ
kiêu hãnh, tự hào mình là “của thật”, những anh em khác là “của giả”. Nay cái
giấy trắng mực đen kia thành cát bụi, mọi người đều lạc mối như nhau thì cũng
đều có thể tự nối với gốc tổ một cách bình đẳng và đồng thời cũng là một cách
khiêm nhường, theo tình chứ không theo lý.
Những liên hệ có tính tương đối như thế
sẽ giúp người trong cuộc tự hỏi tại sao không đi xa hơn, nối tiếp những đường
dẫn co dãn cho tới con người đầu tiên của lịch sử, cho tới nguyên tổ Ađam để
gặp được Cội Nguồn tuyệt đối là Cha Cả trên trời?
Như thế ta có thể tìm được ở đây thêm
một minh họa cho học thuyết của các vị Tiến sĩ Hội thánh thuộc Dòng Cát Minh về
sự thanh tẩy chủ động và sự thanh tẩy thụ động. Ông Abraham đã tự nguyện lìa bỏ
quê cha đất tổ, lên đường theo tiếng Chúa gọi và gặp được Thiên Chúa là Cội
Nguồn và Đích Điểm. Ông tự nguyện thanh tẩy khỏi những vấn vương trần thế. Còn
chúng ta, dù tha thiết với những cội nguồn nhân loại đến mấy cũng không sao tìm
lại được; Thiên Chúa đã dùng ngoại cảnh, cắt đứt chúng ta với những cội nguồn
ấy, rồi khi ta đang hụt hẫng bơ vơ thì Ngài lại soi sáng cho ta nhận biết Ngài
là Cội Nguồn đích thật. Chính Thiên Chúa thanh tẩy và tước đoạt. Nếu ta thuận
tình chiều theo sự dẫn dắt ấy của Ngài, Ngài sẽ đích thân đưa ta về với Ngài.
Nhu thế, cả thái độ tự nguyện lẫn thái độ thuận tình đều giúp nhận được đức
tin.
LOAN TIN MỪNG CHO DÒNG HỌ - Chia sẻ 26
MỤC TIÊU, ĐỊNH HƯỚNG VÀ KINH NGHIỆM SINH HOẠT LIÊN KẾT DÒNG HỌ
Năm 2009, cụ Võ Huề ghé thăm tôi. Cụ là
hậu duệ của tiền hiền Võ Lực, mộ hiện ở nghĩa trang giáo xứ Phú Hữu, huyện Tây
Sơn, tỉnh Bình Định. Tôi chia sẻ với cụ về sinh hoạt liên kết họ Võ hiện nay ở
khắp trong nước và hải ngoại. Cụ thấy ngay đó là một nỗ lực rất tích cực có thể
góp phần giáo dục hữu hiệu cho lớp trẻ. Do đó, cụ đã năng nổ liên lạc và vận
động để có được cuộc họp mặt một số bà con Công giáo họ Võ vào dịp sinh nhật Tổ
Võ Hồn, ngày mùng 8 tết Canh Dần, 2010.
Cuộc họp mặt đã đề cử ra một ban liên
lạc họ Võ Công giáo tỉnh Bình Định, chuẩn bị cho những cuộc họp mặt về sau. Thế
rồi chúng tôi đã có ngày Võ Tộc Công Giáo Bình Định lần thứ hai, vào mùng 8 tết
Tân Mão, 2011 và lần thứ ba vào mùng 8 tết Nhâm Thìn, 2012.
Trong cuộc sinh hoạt lần thứ hai, trước
các đại biểu cả người giáo và người lương, ông Trưởng ban Liên lạc Võ tộc Công giáo
tỉnh Bình Định đã nêu lên những mục tiêu rất thiết thực của việc liên kết dòng
họ:
- Mục tiêu thứ nhất là để động viên nhau
sống tốt, không làm ô danh tổ tiên. Đây là điều quan trọng và cần thiết trong
hoàn cảnh giáo dục đầy khó khăn ngày nay.
- Mục tiêu thứ hai là để nhắc nhau xây
dựng tình gia đình và gia tộc thật ấm cúng đậm đà. Đây cũng là điều rất quan
trọng. Do ảnh hưởng văn minh tiêu thụ, chạy theo tiền bạc, nhiều gia đình dễ
tan vỡ. Cùng với lời dạy và sự nâng đỡ tinh thần của Hội Thánh, chính các gia
tộc phải tích cực nhắc nhở nhau và giúp nhau vượt qua khó khăn để bảo đảm hạnh
phúc gia đình.
- Mục tiêu thứ ba là để gia tăng tình
thân ái với các anh chị em đồng tộc trong cũng như ngoài Hội Thánh Chúa, để từ
chỗ chu toàn đạo hiếu dưới đất với tổ tiên, chúng ta sống trọn đạo hiếu thảo
với Cha Cả trên trời là Cha chung của hết mọi người. Trước kia, người Công giáo
bị gián đoạn việc thờ cúng Ông Bà theo cách cổ truyền, suốt hơn 200 năm, khiến
nhiều người lương hiểu lầm rằng theo Đạo là bỏ ông bỏ bà. Nay những khó khăn đã
qua, Giáo Hội đã cho phép người Công giáo Việt Nam
Theo hướng ấy, chúng tôi đề xuất những
điểm sau đây để chúng ta cùng trao đổi cho sáng rõ thêm.
1. Trong năm nay, cố gắng giới thiệu
sinh hoạt của chúng ta tới bà con đồng tộc trong giáo xứ. Cụ thể là mượn sổ của
giáo xứ, lọc ra một danh sách các gia đình Võ tộc.
2. Gặp riêng từng người, kể về sinh hoạt
của chúng ta hôm nay và cùng thảo luận hướng tới tương lai.
3. Xin photocopy tờ hướng dẫn làm gia
phả và phát cho các gia đình. Qua chiến tranh, gia phả hầu hết bị thất lạc và
gián đoạn. Mỗi gia đình nên chủ động xây dựng lại gia phả, sớm ngày nào hay
ngày đó, vì càng để lâu, các bô lão qua đi, ta sẽ không biết hỏi ai.
4. Anh chị em Võ tộc cùng giáo xứ nên
xin cha sở một thánh lễ cầu cho kẻ sống và kẻ chết trong Võ tộc địa phương
mình, rủ nhau đi thật đông.
5. Sau thánh lễ ấy, có thể gặp gỡ sinh
hoạt và bầu ra một ban đại diện. Ban đại diện nên chọn người trẻ, có uy tín nhờ
khả năng và tư cách đạo đức.
6. Chú ý mời gọi lớp trẻ tham gia sinh
hoạt Võ tộc tại giáo xứ cũng như liên xứ. Chính lớp trẻ sẽ là tương lai của
dòng họ.
7. Có nhiều chị em con gái và con dâu họ
Võ rất nhiệt tình với sinh hoạt dòng họ. Xin đặc biệt lưu tâm và mời những
người ấy giúp việc chung của dòng họ.
8. Gặp gỡ người phụ trách từ đường Võ
tộc tại địa bàn giáo xứ, tại xã hoặc huyện mình, không phân biệt lương hay
giáo, để xin sao chụp gia phả, phiên dịch và tham khảo để tìm nguồn cội.
Tại mỗi giáo xứ, hằng năm nên có một
ngày sinh hoạt, tốt nhất là vào ngày lễ một vị thánh trong dòng họ. Nên mời tất
cả các gia đình đồng tộc trên địa bàn giáo xứ, cùng con dâu và con rể. Nên mời
cả bà con đồng tộc ngoài Công giáo cùng tham gia, đồng thời cũng nên tích cực
nhận lời mời tham gia các sinh hoạt đồng tộc của các anh chị em ngoài Công
giáo.
Nội dung chính là thánh lễ và giờ gặp gỡ
trước hoặc sau thánh lễ.
Nhiều làng có hương ước, nhiều nhánh tộc
họ có tộc ước. Các quy ước thành văn có cái hay của nó nhưng cũng có lắm điều
phức tạp. Sinh hoạt của chúng ta chỉ giản dị là động viên lòng hiếu thảo và
hiếu học, vì thế nên tránh viết thành nội qui với những điều lệ rắc rối. Cần
giữ cho sinh hoạt luôn mang tính tự do, không ràng buộc.
Chỉ cần đề cử một ban liên lạc để tổ
chức và nhắc anh chị em tham gia. Ban liên lạc làm việc với tinh thần tự
nguyện, vô vụ lợi.
Không nên gây quỹ. Mỗi lần sinh hoạt sẽ
xin bà con đóng góp tùy hảo tâm. Nếu bị hụt thì xin thêm cho đủ, nếu dư thì ban
liên lạc sẽ quyết định sử dụng vào việc gì có ý nghĩa nhất, trong thời gian sớm
nhất, không giữ lại.
PHỤ LỤC
CÁCH KHỞI THẢO GIA PHẢ
|
Đời 1
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Đời 2
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Đời 3
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Đời 4
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Đời 5
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Đời 6
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Đời 7
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
BẢN HƯỚNG DẪN XÂY DỰNG
GIA PHẢ
Bước đầu
Bước đầu
Xin lưu ý:
Bản hướng dẫn này giúp bạn thực hiện phần chính yếu trong gia phả
của bạn, tức là phần trực hệ (cha, ông nội, ông cố, ông can,…). Sau khi có kinh
nghiệm, bạn sẽ bổ sung các phần bàng hệ (chú, bác…)
Nếu bạn muốn lập gia phả phía mẹ bạn, thì phải làm một bản khác
(mẹ, ông ngoại, ông cố ngoại, ông can ngoại…).
Các bước thực hiện:
1. Ghi các tổ phụ (nam giới) hàng dọc từ cha của bạn trở lên, cho
tới vị trên cùng mà bạn biết được. Nếu vị này có những anh chị em mà bạn biết
tên tuổi, còn thân phụ của các vị bạn không rõ họ tên, bạn sẽ gọi vị tổ cao
nhất này là vị tổ khuyết danh.
2. Ghi tên vị tổ cao nhất (hoặc vị “khuyết danh”) đã tìm thấy vào ô
đậm ở hàng “đời 1”. Bạn không còn biết vị này có anh em hay không, cho nên
trước tên của vị này không ghi số thứ tự nhánh. Hàng “đời 1” chỉ có một ô là vì
thế.
3. Các vị tổ đời thứ hai trở đi, mỗi vị có mấy anh em trai thì đời
ấy có mấy nhánh. Bạn ghi tên các anh chị của vị tổ vào các ô bên trái, các em
trai và em gái của vị ấy vào các ô bên phải, theo thứ tự. Sau đó bạn đánh số
thứ tự các nhánh vào trước tên những người nam.
4. Tên phu nhân các vị tổ sẽ bổ sung sau.
5. Bạn vạch những mũi tên từ mỗi vị tổ đến các người con của họ,
rồi xóa những ô trống.
6. Phần gia phả của các nhánh khác ở mỗi đời sẽ bổ sung sau. Tốt
nhất, bạn giao phần của mỗi nhánh cho người phụ trách nhánh đó, rồi cuối cùng
sẽ tổng kết lại.
7. Bạn trao đổi với những người có kinh nghiệm trong vùng để tiến
hành những bước tiếp theo.
8. Tại các nhà sách, có một số bản mẫu sổ gia phả – Khi đã có số
liệu, bạn có thể tham khảo những sách ấy để trình bày theo cách nào bạn thấy
tiện nhất.
Lm Trăng Thập Tự Võ Tá
Khánh
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét