14-18 [Cẩm nang hỏi đáp Triết học] Triết học có khô khan?

[Cẩm nang hỏi đáp Triết học] Triết học có khô khan?

Phải chăng triết học

chỉ là một môn học khô khan?

Không đúng chút nào! Nhiều triết gia là những người lập dị và lịch sử triết học chất chứa đầy những sự kiện kỳ lạ và những chuyện bất thường.

Câu 14: Có phải triết học chỉ được hình thành ở Phương Tây?

Không. Cũng như các khuynh hướng trí thức mang tính cá nhân và các truyền thống văn hóa, triết học cũng được hình thành trong mọi xã hội loài người từ khởi đầu của lịch sử được ghi nhận, và có lẽ là trước đó lâu lắm. Ở Mỹ và châu Âu, như một nghề nghiệp trí thức được các học viện đảm nhận, triết học phát triển như những một phần chính thức của chương trình giáo dục bậc cao trong suốt thế kỷ 20. Nhưng trong nhiều xã hội, cụ thể là những xã hội mà cư dân ở đó vẫn là những người bản địa thì họ vẫn duy trì những triết lý của mình qua những truyền thống truyền miệng. Những truyền thống truyền khẩu trong triết học châu Phi và triết học của Thổ Dân châu Mỹ thường bàn luận về những vấn đề về thời gian, không gian, nguồn cội và đạo dức.

Cũng có những truyền thống phát triển tốt đẹp bằng việc lưu truyền bằng văn bản, chẳng hạn như Socrates, trong triết học Ấn Độ, triết học Nhật Bản, triết học Trung Quốc (gọi chung là triết học Á châu hay triết học Đông Phương). Những hệ thống tư tưởng này là phần tăng thêm của chương trình giảng dạy chuẩn về triết học ở Mỹ, cũng như triết học so sánh, triết học Phi – Mỹ và triết học Mỹ Latin.

Câu 15: Phải chăng triết học chỉ là những niềm tin hay lý thuyết của cá nhân các triết gia?

Không, triết học là chủ đề bao la và phức tạp. Nó có thể được phân chia vào cá nhân những triết gia, những chủ đề vốn được hai hay nhiều hơn nữa những triết gia nhấn mạnh, những giai đoạn lịch sử của thời đại, và thậm chí những nơi chốn như Hy Lạp, Pháp, Đức, Anh, Trung Quốc, Châu Phi, Ấn Độ, Mỹ Latin, và Mỹ. Những chương trong quyển sách này được viết theo thứ tự thời gian, xác định những chủ đề chính yếu trong những giai đoạn thời gian quan trọng.

Câu 16: Đã có nhiều tiến triển trong triết học phải không?

Triết học tiến triển theo hai cách. Thứ nhất, những tác phẩm triết học phản ánh những mối bận tâm của thời đại lịch sử của nó. Ví dụ, vào thế kỷ 17, khi những quốc gia hiện đại đang hình thành, những triết gia như John Locke (1632–1704) và Thomas Hobbes (1588–1679) đã viết về nguồn gốc của chính phủ hiện đại và dân chủ. Vào thế kỷ 20, các triết gia đã áp dụng đạo đức học vào những chọn lựa mới vốn đặt trước những khả thể thực hiện bởi y khoa hiện đại. Thứ hai là sự lớn dần lên của tư tưởng triết học qua thời gian. Tiến trình phát triển này của triết học chiếm phần lớn trong các thảo luận giữa các triết gia, vốn là những người cách này hay cách khác trong cuộc đối thoại với những triết gia tiền bối, cũng như những đồng nghiệp của họ.

Câu 17: Các triết gia có những nghề nghiệp nào?

Từ năm 1940, hầu hết các triết gia đều là giảng viên trong các học viện và đại học. Họ cũng thúc đẩy việc rèn luyện triết học bằng việc xuất bản sách và các tạp chí.

Câu 18: Ngày nay, triết học có bất cứ điều gì phải làm với cuộc sống thường ngày không?

Có! Triết học có nhiều điều phải làm với cuộc sống thường ngày. Nhưng, phụ thuộc vào mối quan tâm của độc giả, vài phần của nó dường như sẽ thực tế hơn những phần khác. Và vài phần khác của triết học thì trừu tượng hơn những phần khác.

Chuyển ngữ: Nhóm Maiorica, Học viện Dòng Tên

Nguồn: Naomi Zack, Ph.D., The Handy Philosophy Answer Book, (Visible Ink Press, 2010), 8-9.