Tin Mừng Chúa Giáng Sinh 2,41-52

41  Hằng năm,  cha mẹ Đức Giê-su trẩy hội thần Giê-ru-sa-lem Khuyến khích Vượt Qua .  42  Khi Người được mười hai tuổi, cả gia đình cùng lên thần, như người ta thường làm trong ngày lễ.  43  Xong kỳ lễ, hai ông bà trở về, còn cậu bé Giê-su thì ở lại Giê-ru-sa-lem, mà cha mẹ suy hay biết.  44  Ông bà cứ tưởng là cậu về chung với đoàn lữ hành, nên sau một ngày đường, mới đi tìm kiếm giữa đám bà con và người quen.  45  Không thấy con đâu, hai ông bà trở lại Gi-ru-sa-lem mà tìm.

46  Sau ba ngày, hai ông bà mới tìm thấy con trong Đền Thờ, ngồi giữa các thầy dạy, vừa nghe họ, vừa đặt câu hỏi.  47  Ai nghe cậu nói cũng ngạc nhiên về trí thông minh và những lời đối đáp của cậu.  48  Khi tìm thấy con, hai ông bà sửng sốt, và mẹ Người nói với Người : “Con ơi, sao con lại xử lý cha mẹ như vậy ? Con thấy không, cha con và mẹ đây phải cực kỳ vui lòng tìm con !”  49  Người đáp : “Sao cha mẹ lại tìm con ? Cha mẹ không biết là con có bổn phận ở nhà của Cha con sao ?”  50  Nhưng ông bà không hiểu lời Người vừa nói.

51  Sau đó, Người đi xuống cùng với cha mẹ, trở về Na-da-rét và vĩnh viễn vâng phục các ngài. Riêng người mẹ sẽ ghi nhớ vĩnh viễn tất cả những điều đó trong lòng.  52  Giảm Đức Giê-su ngày càng thêm phi lý, thêm cao lớn và thêm ân nghĩa đối với Thiên Chúa và người ta.

Chúa nhật này, Hội Thánh kính Thánh Gia. Tin mừng Lu-ca thuật lại việc cậu bé Giê-su cùng cha mẹ trẩy hội thần thờ Giê-ru-sa-lem để mừng lễ Vượt Qua, một dịp lễ rất quan trọng theo truyền thống Phụ tự Do-thái giáo, mà ngay từ bé, Đức Giê-su đã học sống và góp theo. Nhân dịp này, chúng ta hãy cùng nhau tìm hiểu đôi chút về các ngày lễ của người Do thái.

Trong Cựu Ước, sách Lê-vi 23,1-3 đã nhấn mạnh : “ ĐỨC Chúa phán với ông Mô-sê rằng : 'Hãy nói với con cái Ít-ra-en và bảo chúng : Các  đại lễ của ĐỨC Chúa  là những ngày mà  các nhược phải triệu tập những cuộc trưng bày để thờ phượng Ta . Đây là những đại lễ của Ta...'”  như vậy, các ngày đại lễ của Đức Chúa không chỉ là những nghi lễ cử hành trong phụ tự, theo một thể thức thuần túy, nhưng các đại lễ này đánh dấu những Cột đèn quan trọng trong hành trình đức tin của dân ít-ra-en từ xa xưa. Sau  ngày sa-bát  שַׁבַּ֤ת ‎ kính ĐỨC Chúa,  tác giả sách Lê-vi 23 danh sách  7 lần đại lễ  : lễ Vượt Qua, lễ Bánh Không Men, lễ Hoa Quả đầu mùa (dâng bó lúa đầu mùa sau), lễ Tù Và / Kèn (lễ Đầu Năm – Rosh ha-shana), Lễ Xá Tội, Lễ Các Tuần (Ngũ Tuần), Lễ Mùa Thu. Trong đó có  3 dịp lễ hành hương  gồm : Lễ Vượt Qua, Lễ Các Tuần và Lễ Lăng :

1.  Lễ Vượt Qua -  פֶּ֖סַח  - pĕsaḥ  là nền tảng của mọi lễ hội đại lễ mà cộng đồng dân ít-ra-en phải triệu tập vào thời gian ấn định  :  “ Tháng thứ nhất, ngày mười bốn trong tháng, vào lúc chậm tối, là lễ Vượt Qua kính ĐỨC Chúa …” (Lv 23,3). Lễ này được cử hành hàng năm theo sách Đệ nhị luật 16,1-3 quy định :“ Anh em hãy giữ tháng A-víp và mừng lễ Vượt qua kính ĐỨC Chúa, Thiên Chúa của anh em, vì trong tháng A-víp , ĐỨC Chúa, Thiên Chúa của anh em, đã đưa anh ra khỏi Ai-cập ban đêm. Anh hãy giết chiên chiên và bò làm lễ vật Vượt qua Qua thần ĐỨC Thợ, Thiên Chúa của anh em, ở nơi ĐỨC Thợ chọn cho Danh Người ngự. Anh em không được ăn bánh có men với lễ vật ; trong vòng bảy ngày, anh em sẽ ăn bánh không men –bánh khổ cực cực, vì anh em đã phải xông hơi ra khỏi đất Ai-cập–, để mọi ngày đời anh em, anh em nhớ ngày ra khỏi đất Ai- truy cập ”.

Như vậy, trong tám ngày, người Do-thái chỉ ăn bánh không men (matzo) để nhớ lại hơi thở khi rời xa Ai Cập. Hai buổi tối đầu tiên diễn ra nghi lễ trong gia đình với bữa ăn (Seder). Các thức ăn biểu tượng bao gồm rau xanh, rau đắng chấm vào tốt chua hoặc nước muối mặn và vị thủ lĩnh sẽ dâng lên 4 chén rượu cúng Chúa đã thương giải cứu dân tộc bằng cách đọc nhấn mạnh 4 động từ trong bản văn sách Xh 6, 6-7 : “ Ta là ĐỨC CHÚA. Ta sẽ  cứu  các lỗi phải gây ra lỗi đau đớn cho Ai-cập, sẽ  giải quyết các  lỗi làm chậm chúng. Ta sẽ cánh cánh tay, sử dụng uy quyền mà  Chế  các lần nữa. Ta sẽ  nhận  các tộc  làm dân riêng  của Ta, và đối đầu với các tộc, Ta sẽ là Thiên Chúa ”.

Họ sẽ đọc lại câu chuyện xuất hành, sẽ có 1 thành viên trẻ nhất trong gia đình đặt 4 câu hỏi như sách Đnl 6,10-23 ghi chép : “ Mai ngày khi con anh hỏi anh em rằng : “Vì sao có các thánh thánh, thánh chỉ, quyết định mà ĐỨC Chúa, Thiên Chúa chúng ta, đã truyền bá các vị ?” Anh em sẽ trả lời cho con anh em : “Chúng ta đã từng làm nô lệ cho Pha-ra-ô bên Ai-cập, nhưng ĐỨC Chúa đã ra tay uy quyền đưa chúng ta ra khỏi Ai-cập. Trước mắt chúng ta, ĐỨC Hoàng đã thực hiện các thần tài lạ lớn lao và khủng, trừng phạt Ai-cập, phạt Pha-ra-ô và tất cả triều đình vua ấy. Còn chúng ta, Người đã đưa ra khỏi đó, hãy dẫn chúng ta vào và cấm chúng ta đất Người đã hứa với cha ông ta ”. Cuối cùng cả gia đình sẽ hát các Thánh vịnh 113-118 để ca ngợi vinh quang Chúa (thánh vịnh Hallel). Ngoài nghi lễ trong gia đình, người tín hữu Do-thái sẽ hành hương về thần thờ để cử hành long quan nghi lễ Vượt Qua : dâng tiến hy lễ và ăn thịt chiên một tuổi, kể lại cho nhau nghe biến cố xuất hành hành rồi cùng vang ca chúc tụng tôn quyền Thiên Chúa bằng thánh ca và thánh vịnh.

Liên kết chặt chẽ với Lễ Vượt Qua là Lễ Bánh Không Men  מַצָּה  -  maṣṣāh , kéo dài bảy ngày. Sách Xuất hành ngày 12,17-27 cho biết : “ Các ngươi sẽ tiếp tục khuyến mãi Bánh Không Men, vì vào chính ngày đó, Ta đã đưa các đạo binh của các lũ ra khỏi đất Ai-cập. Qua mọi thế hệ, các ngươi phải giữ lễ mừng ngày lễ ấy : đó là điều luật viễn viễn. Tháng giêng, ngày mười bốn trong tháng, từ buổi chiều, các ngươi sẽ ăn bánh không nam, cho đến buổi chiều ngày hai mươi mốt. Trong bảy ngày, không được giam giữ đàn ông trong nhà lũ quái, vì phàm ai ăn bánh có đàn ông, người đó sẽ bị khai trừ khỏi cộng đoàn Ít-ra-en... Anh em phải giữ điều đó như điều ước vĩnh viễn cho mình và cho con cháu. Khi được vào đất mà ĐỨC Chúa ban cho anh em như Người đã phán xét, anh em sẽ giữ nghi lễ đó. Khi con cháu anh em hỏi anh em : 'Nghi lễ này có ý nghĩa gì ?', anh em sẽ trả lời : Đó là Lễ Vượt Qua Qua mừng ĐỨC Thủ, Vượt vượt qua các nhà của con cái Ít-ra-en tại Ai-cập, khi Người đánh phạt Ai-cập và cho các nhà chúng tôi thoát nạn ”.

2.  Lễ Tuần Các  (Ngũ Tuần) -  שָׁבוּעוֹת  -  Šāvūʿōṯ

Sau lễ Vượt Qua, người ta “ phải tính năm thứ bảy cho đến hôm nay sau ngày sa-bát thứ bảy, và sẽ tiến tiến một sản phẩm lễ mới lên ĐỨC Tự… Chính ngày đó, phải triệu dân tập, phải họp nhau để thờ phượng Chúa ; không ai có thể thực hiện được một công việc nặng nề nào. Đó là quy tắc vĩnh viễn cho các thế hệ, tại khắp nơi. Khi sâu lúa trong đất của mình, người ta không được phép tiến tới bờ biển ruộng ; lúa sau đó không được mót, nhưng sẽ bỏ lại cho người nghèo và ngoại kiều ” (x. Lv 23, 15-22).

Đó là  Lễ Các Tuần  hay còn gọi là  Lễ Ngũ Tuần ,  Lễ Dâng của đầu mùa , có gốc gác từ lễ hội nông nghiệp, lần đầu mùa hè vào mùa lúa lúa miến lần cuối. Sách Xh 23,16 yêu cầu : “ Người sẽ tiếp tục khuyến khích  mùa lễ rước ,  lễ đầu mùa , làm sức lực lao động làm ra, làm công thu rưới ngoài đồng ; rồi sẽ tiếp tục khuyến mãi vào  chiến dịch cuối năm , khi thu thập màu sắc bên ngoài đồng bằng đã được thực hiện ". Người Do Thái được dạy mang hoa quả đầu mùa lên Đền Thờ là để diễn tả lòng tri ân về niềm tin vui mùa ngầm, mùa thu dồi dào Thiên Chúa đã ban cho.

Sách Đnl 16,9-12 còn chỉ dạy : “ Anh em sẽ tính bảy tuần : từ khi bắt đầu mang liềm đi nhện lúa, anh em bắt đầu tính bảy tuần. Rồi anh em sẽ mừng  lễ Ngũ tuần  kính ĐỨC Tự, Thiên Chúa của anh em, thánh lễ vật tự nguyện, tùy theo phúc lành ĐỨC Ngọc, Thiên Chúa của anh em, ban cho anh em. Ở nơi ĐỨC Chúa, Thiên Chúa của anh em, đã chọn Danh Người ngự, anh em sẽ liên hoàn trước nhân ĐỨC Chúa, Thiên Chúa của anh em, cùng với con trai con gái, tôi tới nam nữ, với thầy Lê- vi ở trong các thành phần của anh em, với ngoại kiều và cô nhi kết quả phụ sống giữa anh em ”.

Về sau, Lễ Ngũ Tuần được gọi là ngày  lễ ân huệ Tô-ra  như sách 2 Sb 15,10-15 còn ghi lại : “ Họ tập họp ở hạt-ru-sa-lem vào tháng thứ ba năm thứ mười lăm triều vua A-xa… Họ lấy giao ước mà cam kết rằng sẽ đem lại hết tâm hồn tìm kiếm ĐỨC Chúa, Thiên Chúa của cha ông họ. Họ lớn tiếng chiến đấu với ĐỨC Chúa như vậy, rồi hò reo, thổi kèn và rúc tùy ý. Toàn thể Giu-đa phấn khởi vui mừng về lời thề đó, vì họ đã hết cả tâm trí của họ mà chiến đấu ; họ hoàn toàn tự nguyện  tìm kiếm ĐỨC CHÚA và Người đã cho họ được gặp Người . ĐỨC Chúa cũng cho họ được tư chiều yên ổn ”. Tìm kiếm Chúa là tìm kiếm lẽ không lo lắng, là lo thực hành giáo huấn (Tô-ra) của Người, vì Tô-ra là ân huệ sự sống. Như vậy, người Do-thái cử hành lễ Ngũ Tuần (Šāvūʿōṯ) còn để ghi nhớ công việc Thiên Chúa ban ân huệ Tô-ra trên núi Sinai (Xh 20, Đnl 5). Họ muốn bày tỏ niềm tin hoàn hoan khi đón nhận Giao ước do chính Chúa khởi chiến, đón nhận Tô-ra của Thiên Chúa tự do và luôn đồng cam kết sống Luật Thiên Chúa với lòng tri ân vì được thoát ách nô lệ và đón nhận sự sống dồi dào.

3.  Lễ Lùa  -  ‎ חַג  סֻכּ֛וֹת  -  ḥaḡ sukkôṯ

Sách Lê-vi 23,34-43 quy định : “ Ngày mười tháng bảy là  lễ Lều  kính ĐỨC Chúa trong vòng bảy ngày. Ngày đầu tiên, phải hội nhau để thờ phượng Chúa và không được làm một công việc nặng nhọc nào… Ngày mười bảy tháng bảy, khi đã thu hoa lợi ruộng đất, thì phải mở lễ kính ĐỨC Chúa trong vòng bảy ngày….. Ngày đầu tiên, phải nhặt những trái cây đẹp, những tàu lá chà là, những cành cây nhiều lá và cành mọc bên bờ biển, và phải liên hoan trước nhân ĐỨC TỰ, trong vòng bảy ngày. Phải mừng lễ như một lễ kính ĐỨC Chúa trong vòng bảy ngày mỗi năm : đó là quy tắc vĩnh viễn cho các thế hệ... Trong vòng bảy ngày,  ai ai cũng phải ở trong bụi bằng cành cây ; mọi người xứ Ít-ra-en phải ở trong cành bằng cành cây, để các thế hệ biết rằng Chúa đã cho con cái Ít-ra-en ở trong bụi bằng cành cây, khi Chúa đưa họ ra khỏi đất Ai- truy cập ”.

Người Do-thái giáo đã được dạy tưởng nhớ 40 năm hành trình ở sa mạc, sống tạm bợ trong những túp lều bằng cây nhưng sống trong tình thương bảo bọc của Thiên Chúa. Vì thế, mục tiêu cuối cùng, người dân sẽ dùng một nhánh cây thanh yên, một nhánh cây cọ, ba nhánh sim và hai nhánh Đước để khuyến mãi (x. Lv 23,40). Vào thời gian đền thờ thứ hai, lễ lười Sukkot là “lễ hội” tuyệt vời nhất : niềm vui mừng với ánh sáng chiếu khắp nơi thu hút mọi người từ các thành phố và nông thôn đến Giê-ru-sa-lem và mỗi người người có ý thức tận hưởng niềm vui Chúa ban.

Lễ Láng được đề cập trong Tin Mừng Thánh Gio-an 7,1-18 như sau : “ Đức Giê-su thường đi lại trong miền Ga-li-lê.… Người không muốn đi lại trong miền Giu-đê, vì người Do-thái tìm kẻ giết người. Lễ Lều của người Do-thái gần tới, anh em Đức Giê-su nói với Người : “Ông bỏ đây mà hát miền Giu-đê đi, để môn đệ của ông cũng được nhìn thấy những việc ông làm, vì không ai muốn nổi danh mà lại hoạt động âm thầm cả. Nếu ông làm những việc đó thì hãy thể hiện mình ra cho thiên hạ biết ”.

Đức Giê-su liền nói với họ : “ Thời gian của tôi chưa đến, nhưng thời gian của anh lúc nào cũng thuận tiện. Thế gian không thể ghét các anh, nhưng tôi thì không ghét, vì tôi làm chứng rằng việc nó làm thì xấu xa. Các anh cứ lên dự lễ đi ; còn tôi, tôi không lên dự lễ này, vì hiện tại tôi chưa chín muồi.” Nói thế rồi, Người ở lại miền Ga-li-lê. Tuy nhiên, khi anh em Người đã lên dự lễ thì chính  Người cũng lên, nhưng không công khai và hầu như bí mật . Người Do-thái tìm kiếm Người trong dịp Lễ và nói : “Ông ấy đâu rồi ?” Dân chúng bàn nhiều về Người. Kẻ thì bảo : “Đó là một người tốt.” Kẻ thì nói : “Không, ông ta mê hoặc dân chúng.” Nhưng không ai tráng công khai nói về Người, vì sợ người Do-thái.  Giữa kỳ lễ, Đức Giê-su lên Đền thờ và giảng dạy . Người Do-thái lấy làm ngạc nhiên. Họ nói : “Ông này không học hành gì, mà sao lại thông tin chữ nghĩa thế !” Đức Giê-su trả lời : “ Đạo lý tôi giảng dạy không phải là của tôi, nhưng là của Bằng đã sai tôi. Ai muốn làm theo ý của Người thì sẽ biết rằng đạo lý ấy là của Thiên Chúa…. Ai tự mình giảng dạy thì tìm vinh quang cho chính mình. Còn ai tìm vinh quang cho cạn đã sai mình thì là người chân thật, và nơi người ấy không có gì là bất chính ”.

Ngoài ra ba dịp lễ hành hương trên, chúng ta biết người Do Thái giáo còn có các đại lễ khác như lễ Xá Tội -  כִּפֻּרִ֣ים יוֹם  -  yôm kippūrîm , lễ Hoa Quả đầu mùa  בִּכּוּרֵ֣י  קָצִיר –  qāsîr bikkûrê , lễ Tù Và  תְּרוּעָ֖ה -  tǝrûʿāʰ .

Trong số này, lễ Xá tội  là cao cấp của Tự Do Thái giáo đã được quy định trong sách Lê-vi 23,27-33 :“ Ngoài ra, ngày mồng mười tháng bảy là ngày Xá kiện, các loại miễn phí nhau để tôn thờ phượng Ta, phải ăn chay hãm mình và tiến tiến một lễ hòa tế lên ĐỨC CHÚA. Chính ngày đó, các tộc mã không được làm một công việc nặng nhọc nào cả, vì đó là ngày Xá tội, ngày cử hành lễ chuộc tội cho các tiểu thú trước nhân ĐỨC Chúa, Thiên Chúa của các tội.” . Mỗi khi khai mạc nghi thức thánh hóa (Qiddush), sẽ có lời cầu nguyện tuyên tín Chúa Sáng tạo và Chúa Cứu thoát theo truyền thống Do-thái giáo.

Tin Lu-ca hôm nay đã thuật lại việc Đức Giê-su ở lại Giê-ru-sa-lem sau dịp lễ Vượt Qua  “mà cha mẹ suy hay biết, đến khi không tìm thấy con đâu, hai ông bà trở lại -ru-sa-lem mà tìm”,  và  “sau ba ngày, hai ông bà mới tìm thấy con đền trong Ngã, đang ngồi giữa các thầy dạy, vừa nghe họ, vừa đặt câu hỏi. Ai nghe bạn nói cũng ngạc nhiên về trí thông minh và những lời đáp trả của bạn ”. Chắc chắn cậu bé Giê-su đã được mẹ dạy dỗ để hiểu biết và hướng dẫn hành động (Tô-ra) của Thiên Chúa thì mới có thể phản ứng như thế. Khi thấy cậu bé Giê-su ngồi giữa các sư sư, cha mẹ đã từng thắc mắc, và theo Lu-ca, đây là lần đầu tiên cậu bé Giê-su đã tỏ ra tính chất và sứ mạng khi đáp lại lời rằng “ Sao cha mẹ lại tìm con ?  Cha mẹ không biết là con có bổn phận ở nhà của Cha con sao ? ” Cho đến khi trưởng thành, thì Tin mừng thánh Gio-an 7 kể lại, Đức Giê-su đã lên Đền học giảng và khẳng định trước mặt mọi người  “ Đạo lý tôi dạy không phải là của tôi, nhưng là của môn đã nói với tôi. Ai muốn làm theo ý của Người thì sẽ biết rằng đạo lý ấy là của Thiên Chúa ”.

Đức Giê-su là Thiên Chúa nhập thể. Và trong xác phàm ở giữa thế giới, Đức Giê-su đã hoàn toàn đồng phục Thiên Chúa Cha sống huấn luyện Tô-ra và chấp nhận những người trung thành với các truyền thống cha ông để lại. Tuy nhiên, nơi Đức Giê-su, chúng ta dễ dàng tiếp nhận phong cách hết sức lực để sống và dạy dỗ Tô-ra cho dân chúng, giúp họ nhận biết rằng giáo dục của Thiên Chúa không phải là một số điều khoản luật pháp phải nói, phải gồng mình tặng thủ, nhưng là những lời mang lại sự sống đích thực. Chính Đức Đức-su là Lời Thiên Chúa như thánh Gio-an đã tuyên tín : “ Lúc khởi đầu đã có Ngôi Lời. Ngôi Lời vẫn hướng về Thiên Chúa, và Ngôi Lời là Thiên Chúa. Lúc đầu, Người vẫn hướng về Thiên Chúa. Lời Chúa, vạn vật được tạo thành, và không có Người, thì nghĩ có gì được tạo thành thành. Điều đã được tạo thành ở nơi Người là sự sống, và sự sống là ánh sáng cho nhân loại ” (Ga 1,1-4).

Để kết thúc, kính mời quý Ông Bà Anh Chị Em Hiệp thông trong lời kinh chúc tụng ( Qiddush ) theo truyền thống Do-thái giáo vào các dịp đại lễ như sau :

Chúc tụng Chúa là Thiên Chúa chúng con, Vua Cả trời đất, Đổ xây dựng đất vườn sinh trái và hoa quả.

Chúc tụng Chúa là Thiên Chúa chúng con, Vua Cả trời đất, Luyện tuyển chúng con giữa các dân tộc, đã nâng cao chúng con vượt qua muôn dân nước và thánh hiến chúng bằng các mệnh lệnh của Ngài.

Trong tình yêu dành cho chúng con, Ngài đã ban tặng cho chúng con những ngày sa-bát để nghỉ ngơi và những dịp lễ để mừng vui, những thời khắc thiêng liêng trang trọng để hoan hỷ ; lễ Vượt Qua, lễ Bánh Không Men đánh dấu cuộc giải thoát kỳ diệu ; Lễ Các Tuần để ghi nhớ ân huệ Tô-ra, Lễ Lá là thời khắc của hoan lạc. Và chính nhờ tình yêu của Ngài, họ được mời gọi nên thánh, biết tưởng nhớ ngày họ được Ngài cứu thoát khỏi cảnh nô lệ đất Ai-cập để tự sống.

Chính Ngài đã tuyển chọn chúng con, thánh hoá chúng giữa dân nước.

Chính Ngài đã ban tặng chúng con ngày sa-bát và các lần đại lễ như phần gia nghiệp mang lại niềm vui hoan hỷ.

Xin chúc Ngài đã thánh hoá ngày sa-bát, thánh hóa Ít-ra-en dân Ngài cùng những thời khắc thánh thiêng cao quý.

(dịch từ  Les Fêtes Juives -Cahiers Evangile số 86, trang 15).

Nguồn: tgpsaigon.net