Giêsu hỡi, Ngài là ai? Ch1- Sao ta không đọc chỉ mỗi Tin Mừng, mà thôi? (bài 2)
Chương 1
Sao ta không đọc
chỉ mỗi Tin Mừng, mà thôi?
(bài 2)
“Nhiều năm qua, tôi cố tìm đọc cho được cuốn sách gì đó có tựa đề là: “Đức Giêsu: Một Tiểu-Sử Đầy Cách-Mạng” thật ráo-riết. Những gì lâu nay tôi biết về Đức Giêsu chừng như không là điều mà nhiều người muốn “nói thật”; và quả nhiên là nơi tôi, luôn có niềm hãi-sợ, cỡ nhè nhẹ. Điều đó, có thể là: theo cách nào đó, tôi đang chối bỏ niềm-tin nung-nấu trong tôi như đưa trẻ bé! Nhưng, có điều chắc là: niềm-tin ấy đã hằn sâu nơi tâm-can tôi từ ngày đầu cuộc sống mộ-đạo của chính tôi. Quả là, sách của ông đã, theo cách nào đó, củng-cố niềm-tin của riêng tôi đang lớn mạnh dần với những điều tôi “chưa từng biết đến” cũng như những gì lâu nay mình vẫn được dạy? Và, đây là điều tích-cực, thực-thụ lại gây thích-thú đang tiến mạnh về phía trước chứ nó không làm giảm sút niềm-tin tôi vẫn có với Đức Giêsu. Sách ông viết, chắc cũng đã củng-cố nhiều điều đại lọai như thế. Đồng thời, nó còn mở rộng thêm lòng cảm-kích ở nơi tôi, qua tâm-trạng của một người từng dấn bước theo chân Ngài cho đến cùng.”
Một nữ giáo-dân sống ở Massachusetts.
“Có lẽ ông là người duy nhất có cái may được người khác trả tiền để chỉ mỗi lo tìm hiểu những gì mình thao-thức. Đồng thời, ông lại cũng là người có khả năng tra-cứu những gì thuộc thành-phần cuộc sống của chính ông…
Tôi đây, tuy đã ở lứa tuổi 52 nhưng cũng chỉ tìm ra được có một chút gì đó, mỗi thế thôi. Tôi nghĩ, mình cũng nên bắt đầu một kiếm tìm nào đó khả dĩ khiến cho Đạo của mình có ý-nghĩa hơn. Tôi nói thế, là bởi vì: khi xưa tôi bị bắt buộc phải đến nhà thờ để cho mấy ông cha Đạo rửa tội, rồi lại bắt buộc phải theo chương-trình “nhồi nhét” vào trong đầu các giáo-lý/tín-điều cũng như bí-tích này khác ở trường lớp mình theo học, nữa! Tôi chắc mình phải tự đưa ra một vài sáng-kiến, mới hòng thoát khỏi mọi sức ép hoặc cột buộc này khác. Và có thế, mới xa rời sự trông-đợi của người khác, để dõi theo một Đức Chúa khác với Thiên-Chúa từng áp-đặt nơi mình như khi trước. Điều quan-trọng hơn cả, là: ta cần tìm ra câu trả lời thỏa-đáng để có thể mãn-nguyện với những gì mình tìm ra. Có phải thế không, thưa ông?”
Một giáo-dân viết từ Wisconsin.
“Sách ông viết, có tên là “Đức Giêsu Lịch-sử, Cuộc Sống Của Một Nông-Dân Do-Thái thuộc Xứ Miền Địa-Trung-Hải” là sự truy-tìm của “chúng tôi” về cơn thác đổ này. Dùng chữ “chúng tôi” ở đây, tôi muốn nói đến một dãy các bàn quỳ ở nhà thờ, vì từ đó ta có nhiều tầm nhìn lầm lạc, tăm-tối về bất cứ loại hình nào khác từng được kể về của Đức Giêsu. Chúng tôi thấy mình gắn bó với riêng ông như vị quân-sư khiếm-diện của chúng tôi.”
Một nhóm giáo-dân ở North Carolina.
“Nhiều người lại vẫn cứ tin rằng: niềm tin tôn-giáo và khoa-học không thể nào đi đôi với nhau được. Ta càng biết nhiều, thì niềm tin càng yếu kém. Vì thế nên, tôi đóan chắc ông là người mộ đạo, tin tưởng. Bởi, với tư cách là người Công giáo chính-đáng lâu nay vẫn muốn củng-cố niềm-tin của mình và của người. Về phần tôi, tôi đọc Sách thánh cũng khá nhiều để đến nay, thấy được là: ta đã lẫn-lộn nhiều thứ. Nay viết thư cho ông, với danh-nghĩa của một người muốn kiếm tìm cho bằng được câu giải-thích đích-đáng cho những gì xem ra vẫn còn gây ngộ-nhận quanh các chương/đoạn đối chọi nhau. Có nhiều đoạn làm cho nhiều người giống như tôi cứ thắc-mắc đủ mọi thứ. Nhưng, có điều là tôi không khôn-ngoan/lanh-lợi đủ để tự mình định ra cách giải-quyết sự việc cho thoả-đáng. Bởi thế nên, tôi dám chắc ông là người đã tìm ra được một giải-pháp nào đó khá hài-hoà, để không còn sự đối chọi nghịch-chống nhau như trước nữa. Thế nhưng, vấn-đề là: làm thế nào để được như thế?”
Một người đang sống tại California
“Sống thời này, người thông-minh/tỉnh-trí một chút, đồng thời lại có kiến-thức về khoa-học, thì dứt-khoát phải có nhu-cầu về Đạo. Những người như thế, không thể không có động-thái tìm ra giải-đáp cho nhu-cầu ấy.”
Một người vẫn sống tại Massachusets
“Tôi thật sự cảm kích biết ơn tác giả John D. Crossan và các nhà thần-học giống như ông, là vì: nhóm các ông đều đã nhận ra rằng: tôi đây có đầu óc và con tim cũng khá trưởng-thành, để có được tư-thế chín-chắn trong tin-tưởng, ngõ hầu ta có thể bỏ qua một bên việc đọc các sách truyện giải-thích có phần “ấu-trĩ” những đoạn Phúc Âm một cách khá sát từng chữ bằng đầu óc tinh-thông để còn duy-trì niềm tin của mình nữa. Cuối cùng thì, nếu vì niềm tin khiến tôi không thể chấp-nhận được làn sóng và cơn lốc diễn-giải đầy thông-minh/trí-tuệ; thì khi ấy, với tư-cách là Kitô-hữu, tôi đây làm được gì trên con thuyền bềnh bồng sóng nước chứ?”
Một cụ bà viết từ bang Illinois.
“Có một chuyện mà lâu nay tôi không thể hiểu được, là: làm sao ông và đồng-nghiệp khác ở trong nhóm “Chuyên Đề Về Đức Giêsu” lại bầu phiếu trong lặng thinh xem ngôn-từ nào đích-thực là lời Đức Giêsu, lời nào không! Phải chăng đây là cách để các ông đem ra mà bầu bán thế chứ? Sao các ông lại nói: chỉ một số lời Phúc Âm là đúng thật của Đức Giêsu, còn nhiều câu khác, thì lại không? Xin trả lời để tôi được học hỏi thêm đôi điều.”
Một nữ tín-hữu cũng ở bang Illinois.
Và sau đây, là các câu hỏi được tuần-tự đưa ra như thế này:
Tại sao việc nghiên-cứu/tìm-hiểu Đức Giêsu Lịch-sử lại cần-thiết thế?
Có phải là ta đã có 4 bộ tiểu-sử về Đức Giêsu do 4 tác-giả khác nhau là: Mát-thêu, Mác-cô, Luca và Gioan từng viết sao?
Ta có 4 bộ tiểu-sử ở trước mặt rồi, thì sao lại đặt vấn-đề nữa làm gì?
Thật ra thì, sự việc 4 bộ sách Tin Mừng đã và đang được dùng làm trọng-tâm cho vấn-đề mình đặt ra, là do có sự-kiện: ta đọc dụ-ngôn, lời nói hoặc truyện kể theo nhiều văn-bản khác hẳn nhau, nên không thể bỏ qua mối bất-đồng rõ đành rành giữa người viết được. Trước hết, ta thường bị cám dỗ nhiều lần nên đã bảo: các nhân-chứng khi xưa có nhớ lại sự việc từng xảy ra, thì trí nhớ của các ngài vẫn khác nhau là chuyện thường. Nhưng, rõ ràng là: tác giả Mát-thêu và Luca khi khở sự viết Tin Mừng, đều có văn-bản của thánh Mác-cô viết, ở trước mặt. Điều đó có nghĩa: dựa vào truyện kể do các ngài viết lại, thì bản-văn của hai tác-giả Mát-thêu và Luca không là nguồn-mạch biệt-lập, mà là thứ “biến-tấu” có từ văn-bản do thánh Mác-cô viết ra mà thôi. Điều này còn cho thấy: “biến-tấu” ấy, chỉ phản-ảnh thứ thần-học của người viết, mà thôi. Nói khác đi, thì: mỗi Tin Mừng là một bản diễn-giải có chủ-tâm về Đức Giêsu hơn là tiểu-sử đích-thực về Ngài.
Hơn nữa, cả 4 bộ Tin Mừng không là 4 bản văn duy-nhất nói về Đức Giêsu, mà thôi đâu. Nhiều Tin Mừng khác, cũng được tìm thấy do khai-quật hoặc vẫn hàm-ngụ trong 4 bản văn khác nhau ở Tân-Ước, hoặc do các phát-hiện từ bên ngoài các sách ấy, mà ra. Trường-hợp trên, là tư-liệu được tái-tạo mà mọi người được biết dưới danh-xưng là Văn-bản “Q”, tức chữ viết tắt của tiếng Đức là “Quelle” có nghĩa một “nguồn-mạch”. Bản này, từng làm nền cho hai Tin Mừng Luca và Mát-thêu, bởi hai bộ Tin Mừng này cùng xuất từ một nguồn-mạch nào đó không thấy trích ở Tin Mừng Mác-cô. Theo tôi thì: điều này nói lên rằng mạch-văn ấy không chỉ đóng vai-trò “khỏa lấp thiếu sót” mà thôi, nhưng còn là bộ Tin Mừng chuyên-chở thứ thần-học riêng rẽ của người viết. Tôi sẽ trở lại vấn-đề này vào các trang bên dưới, khi nói rõ hơn về bản-văn Tin Mừng có tên là “Q” tức “Quelle”.
Ví-dụ như: việc khám-phá ra nhu-liệu ngoại-tại của Tin Mừng Mát-thêu, Mác-cô, Luca và Gioan là từ Tin Mừng thánh Tôma tìm được ở Ai Cập từ một khai quật vào năm 1946. Theo thiển ý, Tin Mừng này tách-bạch khỏi 4 bộ Tin Mừng ở Tân-Ước. Tin Mừng thánh Tôma, khác với 4 Tin Mừng Tân Ước rất nhiều. Khác, về văn-phong thể-loại chắc chắn là thế, nhưng lại giống Tin Mừng “Quelle” không phải ít. Trên căn-bản, thì đây là bộ sưu-tập gom-gộp các câu nói của Đức Giêsu, không đính-kèm truyện-kể nào về hành-xử cũng như phép-mầu lạ-lùng do Đức Giêsu thực-hiện hoặc sự-việc Ngài bị đóng đinh trên thập-giá hoặc sống lại.
Bằng vào sự khác-biệt giữa Tin Mừng Mát-thêu, Mác-cô, Luca, Gioan cùng đa số các Tin Mừng khác hiện có, là như thế. Rõ ràng là, ta đang có vấn-đề vần thần-học Kinh-thánh đích thực rồi. Bởi, mỗi bộ Tin Mừng đều theo cách đặc-trưng/đặc-thù của nó khi ta xét về Đức Giêsu. Thế nên, câu hỏi là: các tài-liệu này sâu-sắc đến độ nào về lịch-sử?
(còn tiếp)
Cựu Linh mục John D. Crossan
Mai Tá lược dịch
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét